Uppeldi og menntun - 01.01.2010, Side 213

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 19(1–2)/2010 213
þÓRðuR kRIStINSSoN
Bolognaferlið og Háskóli Íslands
Strax frá byrjun var Bolognayfirlýsingin og síðan Bolognaferlið kynnt rækilega innan
Háskóla Íslands með kynningarfundum og greinaskrifum og í einstökum starfsnefnd-
um. Þá hefur Háskólinn frá upphafi verið áskrifandi að svonefndri Bolognahandbók
Samtaka evrópskra háskóla (EUA Bologna Handbook). Handbókin, sem fyrst var gefin
út í júní 2003 og er uppfærð með reglubundnu millibili, fjallar um fjölmörg efnisatriði
Bolognaferlisins frá hagnýtu og fræðilegu sjónarhorni.
Mörg viðmið Bolognaferlisins voru þegar til staðar við Háskóla Íslands fyrir daga
Bolognayfirlýsingarinnar. Uppbygging náms var um margt hliðstæð og þar er miðað
við og þá er ECTS-einingakerfið grundvallað á sömu forsendum um vinnuframlag
stúdenta og einingakerfið sem notað var við íslenska háskóla og bundið var í eldri lög
um háskóla nr. 136/1997. Þetta einingakerfi var innleitt við Háskóla Íslands árið 1976.
Eina breytingin sem innleiðing ECTS-kerfisins fól í sér var að hver fyrri námseining
jafngildir tveimur ECTS-einingum.
Ef litið er almennt á tilgang og meginmarkmið Bolognaferlisins er óhætt að segja að
markmiðið um að auðvelda nemendum að sækja nám til annarra landa hafi í reynd
fyrir löngu náðst við Háskóla Íslands og í öllum aðalatriðum hefur mat og viðurkenn-
ing náms frá Háskóla Íslands við erlenda háskóla gengið nokkuð hnökralaust. Reyndar
var sókn nemenda til útlanda ekki skilgreint markmið hér á landi, heldur nauðsyn þar
sem ekki var boðið upp á nám í öllum háskólagreinum í landinu (og er ekki enn) og
löng hefð var fyrir því að sækja æðri menntun til annarra landa. Þannig mætti segja að
fyrsti íslenski „Erasmus-stúdentinn“ hafi verið Ísleifur Gizurarson sem hélt til náms
í Þýskalandi árið 1023 eða þar um bil. Lengi vel stundaði allt að þriðjungur íslenskra
stúdenta nám að hluta eða öllu leyti í útlöndum og hefur frekar dregið úr þeirri sókn
á seinni árum með fjölgun námskosta innanlands, einkum á framhaldsstigi. Samhliða
hefur Háskóli Íslands unnið markvisst að því að greiða leið nemenda í skiptinám
erlendis og við uppbyggingu meistaranáms og doktorsnáms verið við það miðað að
hluti námsins sé tekinn við erlenda háskóla.
Ytri uppbygging æðra menntakerfis okkar og þar með náms í Háskóla Íslands hefur
í áratugi tekið mið af háskólakerfunum bæði austan hafs og vestan, sem er reyndar
einkar sérstakt fyrir Ísland samanborið við önnur Evrópulönd og ekki síður hitt að
velflestir háskólakennarar á Íslandi hafa sótt framhaldsmenntun til útlanda: Banda-
ríkjanna, Kanada og Evrópulanda og jafnvel víðar. Þetta hefur haft áhrif á þróun náms
og kennslu innan Háskólans og gert það auðveldara að aðlagast breytingum. Eldra
Uppeldi og menntun
19. árgangur 1.–2. hefti, 2010