Ný saga - 01.01.1989, Síða 13

FRELSI ER EKKI SAMA OG FRJALSHYGGJA
TILVÍSANIR
1 Frelsisbarátta Suður-Þingeyinga og
Jón á Gautlöndum (Reykjavík: Hið
íslenska bókmenntafélag, 1977) bls.
8.
2 „Takmörkun giftinga eða einstak-
lingsfrelsi: íhaldssemi og frjálslyndi á
fyrstu árum hins endurreista alþing-
is.“ Tímarit Máls og menningar 47
(Nóv. 1986) bls. 457-468.
3 Guðmundur Jónsson, „Ósamræmi í
frelsishugmyndum oftúlkað." Ný
saga 1 (1987) bls. 61-63; Gunnar
Karlsson, „Frjálslyndi kemur ekki í
eitt skipti fyrir öll.“ Sama rit, bls. 64-
6.
4 „Two Concepts of Liberty,“ í Four
Essays on Liberty (Oxford: Oxford
U.P. 1969) bls. 124.
5 Til eru mörg aðgengileg yfirlitsrit um
frjálshyggjuna. Hér er helst stuðst við
Harry K. Girvetz, The Evolution of
Liberalism (New York: Collier 1963),
Steven Lukes, Individualism (New
York: Harper and Row 1973), Anth-
ony Arblaster, The Rise and Decline
of Westem Liberalism (Oxford:
O.U.P. 1984) John Gray, Liberalism
(Minneapolis: Univ. of Minnesota Pr.
1986) og Pierre Manent, Histoire
intellectuelle du libéralisme. Dix
leqons. (París: Calmann-Lévy 1987).
6 Alþingistíðindi (framvegis skamm-
stafað Alþt.), síðari partur (1877) bls.
305.
7 Guðmundur Hálfdanarson, .Aðdrag-
andi iðnbyltingar á 19. öld." Iðnbylt-
ing á íslandi. Umsköþun atvinnulfs
um 1880 til 1940 (Reykjavík: Sagn-
fræðistofnun 1987) bls. 24-32.
8 Tiðindi frá Alþingi íslendinga (1861)
bls. 1483.
9 .Athugasemdir um heimilisstjórn,
vinnumennsku og lausamennsku."
Rúnaðarrit 2. árgangur (1888) bls.
62-95.
10 Ekki voru menn á einu máli um ágæti
leysingar vistarbandsins, sbr. Ó-r,
„Fáein orð um leysing vistarbands-
ins.“ Isafold 17.12.90 og A.B., „Enn
um afnám vistarskyldunnar." ísafold
12.4.1893.
11 Sbr. „Einkennilegt samkvæmi." Fróði
25.1.1886, S. Friðjónsson, „Meira."
Norðurljósið, 21.3.1889 og ræðu
Ólafs Pálssonar, þm. V.-Skaft., á þingi
1891 ,Alþt. B hluti (1891) dálkur 817.
12 Sjá m.a. ummæli Jóns Jónssonar, þm.
Norður-Múlasýslu, Alþt. B hluti
(1891) dálkur 813.
13 Þar má nefna þá séra Þorkel Bjarna-
son, Alþt. A hluti (1895) dálkur 318
og Jón Magnússon, þm. Vestmanna-
eyja,Alþt. B hluti (1905) dálkur 2489.
14 „Fáein orð um framfarir íslands." tsa-
fold 13.3.89.
15 Sbr. málflutning Jóns Ólafssonar rit-
stjóra á þingi í umræðum um ný fá-
tækralög, en Jón má telja einn helsta
forsvara frjálshyggju á þingi á þeim
árum. Alþt. B hluti (1885) dálkur
1293-1294.
16 Sjá greinar þeirra Guðmundar Jóns-
sonar og Gunnars Karlssonar (tilv. 3).
17 Sbr. bréf Einars Thorlacíus til Jóns
Sigurðssonar, 5.2.1845, prentað í Þeir
segja svo margt í sendibréfum, Finn-
ur Sigmundsson gaf út. (Reykjavík:
Þjóðsaga 1970), bls. 138.
18 Stefán Ólafsson, Ljóðmæli (Reykjavík:
Menningarsjóður 1948) bls. 28.
19 Tíðindi frá Þióðfundi fslendinga
(1851) bls. 135.
20 Sjá bréf Jóns til Gísla Hjálmarssonar
læknis, 27.9.1844, Bréf 1 (Reykjavík:
Menningarsjóður 1911) bls. 83.
21 Tíðindifrá Alþingi fslendinga (1855)
bls. 460; 1859 bls. 405; 1861 bls. 1677,
og Árnesingur, „Enn um skulda-
verslunaróstandið." fsafold 17. 8.
1892.
22 Vagn Skovgaard-Petersen, Danmarks
bistorie. Bind 5. Tideti 1814-1864
(Kaupmannahöfn: Gyldendal 1985)
bls. 74-79.
23 Gunnar Karlsson, „Frjálslyndi" bls.
65-66.
24 „Um hússstjórnina í íslandi." Búnað-
arrit Suður-Amtsins húss- og Bú-
stjómar Félags 1. árgangur (1839)
bls. 124.
25 R. Cleasby og Guðbrandur Vigfússon,
An lcelandic-English Dictionaiy 2.
útg. (Oxford: O.U.P., 1957), Johan
Fritzner, Ordbog over det gamle
norske Sþrog (Kristjanía: Den norske
Forlagsforening 1886-1896), Sigfús
Blöndal, Islandsk-Dansk Ordbog
(Reykjavík 1920-1924) og Ágúst H.
Bjarnason, Yfirlit yfir sögu manns-
andans. Nítjánda öldin (Reykjavík:
Bókaverslun Guðm. Gamalíelssonar
1906) bls. 187.
26 „Nokkur alþingismálin 1853 “ Þjóð-
ólfur 8. 4. 1854.
27 Ásgeir Einarsson, Tíðindifrá Alþingi
íslendinga (1861) bls. 1510 og álit
meirihluta þingnefndar um frv. til
laga um hús- og lausamennsku, sama
rit bls. 1488.
28 John Stuart Mill, On Liberty (Indiana-
polis: Hackett 1978) bls. 9,67 og 78.
29 Þingið 1855 veitti húsmönnum sem
greiddu meira en 6 rdl. til sveitar
kosningarétt, en það mark útilokaði
t.d. nær alla húsmenn í Reykjavík.
Tíðindifrá Aljiingi fslendinga (1855)
bls. 182, 507-522.
30 Skúli Þorvarðarson, þm. Árnesinga, á
þingi, Alþt A-hluti (1887) dálkur 546.
31 Séra Davíð Guðmundsson, Tíðindi
frá Alþingi fslendinga (1869) bls. 86.
11