Ný saga - 01.01.1989, Blaðsíða 34

AF
Ég held hreinlega að
bók Jónasar sé eina
kennslubókin í sögu
sem ég hef lesið af
áhuga og ánægju.
/j
vera langt til að áhorfendur sjái
hvað er að gerast og sýnin orki
á þá. Þetta tekst auðvitað afar
misvel, og því eru bæði sögur
og kvikmyndir ntisgóðar. Það
er ekki til nein formúla til að
fylgja urn neitt af því sem mestu
máli skiptir, og afar fátt er hægt
að prófa, svo að komi að veru-
legu gagni.
Að buaða leyti eru bama-
bœkumar betri en þœr sem
notaðar bafa verið? Hafa þœr
eitthvað umfram þœr gömlu?
Hvers vegna var nauðsynlegt
að skrifa nýjar bœkur?
Við barnasöguna naut ég
þess að geta tekið mið af klass-
ískri fortíð, sérstaklega íslands-
sögu Jónasar Jónssonar frá
Hriflu. Frá honum höfðu verið
teknar tvær andstæðar stefnur.
Þórleifur Bjarnason og Þor-
steinn M. Jónsson skrifuðu yfir-
lit yfir íslandssöguna eins og
Jónas, á sjötta og sjöunda áratug
aldarinnar. Þeir notuðu að
mestu leyti sama efni og hann
eða sams konar, en í samþjapp-
aðra máli og eins og svipt þeirri
spennu sem var í sögu Jónasar.
Gagnstæða stefnu tóku þeir
sem skrifuðu með starfshópn-
um í samfélagsfræði, eftir 1970.
Þeir yfirgáfu yfirlitið yfir sög-
una, gáfú sér meira rúm til að
fjalla nákvæmlega um afmörk-
uð efni og láta nemendur finna
út úr efninu sjálfa. Ég þekkti
óánægju kennara, og að nokkru
leyti nemenda, með þessar leið-
ir báðar og reyndi því að þræða
á milli þeirra, halda yfirsýn í
stefnu Jónasar, Þórleifs og Þor-
steins en fækka efnisatriðum
miðað við þá, svo að nemend-
um gæfist betra tóm til að til-
einka sér það sem tekið var
með.
NÝR HRIFLU-JÓNAS?
Sérðu sjálfan þig sem nýjan
Jónas frá Hriflu?
Nei, Jónas frá Hriflu er liðinn
Gunnar um það leyti sem hann naut þess að lesa íslandssögu
Jónasar frá Hriflu.
og kemur aldrei aftur. Og ég
ætla sannarlega að vona að mín-
ar bækur endist ekki í sjötíu ár í
skólunum eins og hans, því það
stafaði að hluta til af kyrrstöðu
og tómlæti um að búa til nýtt
efni. Samt viðurkenni ég hik-
laust að ég lærði sitt af hverju af
íslandssögu Jónasar. Ég las hana
sjálfur í barnaskóla, og ég held
hreinlega að það sé eina
kennslubókin í sögu sem ég hef
lesið af áhuga og ánægju.
Það eina sem er kannski líkt
með kennslubókagerð okkar
Jónasar er að okkur hættir báð-
um til að ganga í að skrifa þær
bækur sem okkur finnst vanta
og bíðum ekki eftir því að fær-
ustu menn á hverju sviði komi
því í verk. Jónas skrifaði ekki
bara íslandssögu heldur líka
dýrafræði og jafnvel fleiri
kennslubækur. Það hefur hann
örugglega ekki gert af því að
hann kynni mikið í dýrafræði,
heldur af því að ekki urðu aðrir
til að vinna verkið. Eins var það
auðvitað fífldirfska af mér að
byrja að skrifa íslandssögu
handa börnum, manni sem
aldrei hefur gripið í barna-
kennslu í skóla. En ég hef það
eitt mér til réttlætingar að ég
fann kennara sem vildu kenna
mitt efni frekar en gömlu bæk-
urnar.
Hvað segir þú um þá gagn-
rými að þólitísk viðhotf komi
fram í texta og verkefnum bók-
anna — einkum þeim sem not-
aðar em á framhaldsskólastigi?
Eina gagnrýnin sem ég hef
mætt á pólitík mína er sú sem
Þorleifur Friðriksson setti fram
í Tímariti Máls og menningar,
að það væri farið illa með
Kommúnistaflokk íslands í
Uppruna nútímans. Mér fannst
það ekki rétt hjá honum og
svaraði því á prenti í Tímaritinu.
Aðra pólitíska hlutdrægni hef
ég ekki verið sakaður um, og ég
held í rauninni að það sé gott
pólitískt jafnvægi í þessum bók-
um öllum. Um það væri ég til-
búinn að ræða málefnalega við
hvern sem er. Baktali svara ég
ekki.
ÞJÓÐERNISSTEFNA í
SÖGUKENNSLU
En bvað um þjóðernisstefnu
í bókunum?
32