Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1940, Side 38

minnsta, sem hægt er að sjá í smásjá, og sveifl-
urnar margfalt tíðari en svo að auga mætti á festa.
Tíðni gula Ijóssins, sem sést þegar matarsalt er
hitað í gasloga, er t. d. 526 billjónir (526 milljónir
milljóna sveiflur á 1 sek.) Hver iitur hefir sína
tíðni. Rauðir geislar hafa minnsta tíðni, fjólubláir
mesta. Útvarpsöldur hafa aftur margfalt minni tíðni
en sýnilegt 1 jós, röntgengeislar meiri tíðni og raf-
segulgeislar frá radium og öðrum geislamögnuðum
efnum ennþá meiri tíðni. Allt þetta eru rafsegul-
öldur. Með þvi að koma rafmagnsögnum á sveiflu-
hreyfingu má framlciða rafsegulöldur á líkan hátt
og korktappi, sem hreyfður er upp og niður i
polli, kemur á stað öldum í pollinum. Öll efni eru
samsett úr örsmáum ósýnilegum ögnum, sem kall-
aðar eru atóm, og i atómunum eru aftur meðal ann-
ars örsmáar negatifar rafmagnsagnir, sem kallaðar
eru elektrónur. Ef elektrónurnar i atómunum sveifl-
ast, ætti það að orsaka ljósgeislan, og tíðni ljóssins
ætti að vera hin sama og sveiflutiðni elektrónanna,
og það er enginn vafi á því, að ljósgeislarnir frá
atómunum stafa einmitt af sveifluhreyfingu elek-
trónanna. Einfaldast allra atóma er vatnsefnisatómið.
Eigi að síður sendir glóandi vatnsefni frá sér
margar tegundir geisla, er hafa hver sinn „lit“, og
Balmer fann með mælingum, að tíðni þessara
geisla kom heim við afareinfalda formúlu (tíðnin
= 3290,364 billjónir, þar sem n2 getur
þýtt 3 sinnum 3, eða 4 sinnum 4, eða 5 sinnum 5 o. s.
frv.). Ef n. þýðir 3, kemur út 456,995 billjónir; ef n
þýðir 4, koma út 616,943 billjónir, en með mælingu
finnst, að lágtíðnustu geislarnir í litrófi vatnsefnis
hafa tíðnina 456,996 billjónir, þeir næstu 616,943
billjónir o. s. frv., í ákaflega nákvæmu samræmi
við formúlu Balmers. Þetta voru staðreyndir, sem
enginn kunni neina skýringu á, og Ritz og Rydberg
' (34)