Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1940, Page 40

sem a-agnirnar rákust á (áreksturinn má ekki skilja
alveg bókstaflega), hlutu að vera ákaflega litlar, en
allþungar. Rutherford komst að þeirri niðurstöðu,
að næstum allur þungi málmatómsins væri saman-
kominn í afarlitlum og þéttum positíft rafmögnuð-
um kjarna, en afgangurinn væri negatífar elektrónur,
sem sveimuðu um kjarnann, líkt og pláneturnar um
sólina, og aðdráttarkrafturinn milli negatíft og posi-
tíft hlaðinna hluta væri það, sem héldi elektrónunum
að kjarnanum. Kjarninn sjálfur er afarlítill í sam-
anburði við atómið, eins og sólin er litil í saman-
burði við sólkerfið. Eftir mælingum Rutherfords
eru atómkjarnarnir að þvermáli kringum einn
fimmbiljónasta úr cm, þvermál elektrónunnar þrír
tíubiljónustu en þvermál minnsta atómsins hérum-
bil einn hundrað milljónasti úr cm, eða meira en
tíu þúsund sinnum stærra en elektróna eða kjarni.
Vatnsefnis atómið er byggt úr kjarna og aðeins 1
elektrónu, önnur atóm hafa stærri kjarna og fleiri
elektrónur. Eftir því hve margar elektrónurnar eru
utan kjarnans, eru frumefnin númeruð niður í
fasta röð, þar sem vatnsefni er fremst með eina
elektrónu, þá helium með 2, þá lithium með 3 o. s.
frv. Bohr flokkar eiginleika atómanna og þar með
frumefnanna í tvo vel aðgreinda flokka, 1. kjarna-
eiginleika og 2. eiginleika elektrónukerfisins. Kjarna-
eiginleikarnir eru það, sem ráða a) geislamagnan,
sem orsakast af splundrun atómkjarnanna, b) á-
rekstrum þar sem kjarnar koma mjög nærri hverir
öðrum, c) þyngd atómsins, sem er hérumbil hin
sama og þyngd kjarnans (þar eð elektrónan er nær
2000 sinnum léttari en léttasti kjarninn). Eiginleikar
elektrónukerfisins eru svo ráðandi um alla aðra
starfsemi eða verkun atómsins, bæði í efnafræði-
legu og eðlisfræðilegu tilliti. Má því segja, að
allir eiginleikar atómsins, að undanteknum kjarna-
eiginleikunnm, séu eingöngu komnir undir einni
(36)