Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1940, Page 41

einustu tölu, fjölda ytri elektrónanna, atómnúmeri
efnisins.
Þá er næst að minnast á skammtakenningu (kvante-
teori) Plancks. Til þess að senda ljósöldur á stað,
jjarf orku, eins og það er hreyfingarorka steinsins,
sem dettur ofan í tjörnina, sem orsakar það, að lest
af öldum fer eftir vatninu. Tíðni aldnanna verður því
meiri sem steinninn hefir meiri hraða, og er því
meðal annars komin undir þeirri orku, sem vatnið
fær frá steininum. Planck fann, að þegar atóm
sendir frá sér ljósöldur, missir það orku, og að sú
orka, sem í það fer, er nákvæmlega í beinu hlut-
falli við tíðni þessara aldna. Þegar natrium-atómið
sendir frá sér gulu geislana, sem áður voru nefndir,
missir það í hvert skipti, sem það sendir frá sér
öldulest, alveg fastákveðinn skammt af orku, að sínu
leyti eins og sá, sem á eintóma 25 eyringa, getur
ekki greitt í öðru en 25 eyringum, t. d. hvorki 20
aura né 30 aura. En til þess að atómið hafi hæfi-
leika til að senda frá sér öldulest, þarf það að hafa
áður tekið við orku frá einhverju, og orkunám þess
verður einnig í alveg fastákveðnum skömmtum, sem
eru nákvæmlega jafnir þeim orkuskömmtum, sem
það missir við að senda öldulestina frá sér. Þegar el-
ektrónur eru á sveimi eftir föstum brautum um-
hverfis kjarna atóms, ættu þær samkvæmt Maxwell
að orsaka útsendingu ljósgeisla, og við það mundi
eyðast orka, elektrónurnar færast nær kjarnanum
og tíðnin vaxa í sífellu, þvert ofan í þá staðreynd,
að tíðnin er ekki breytileg. Þennan Gordionshnút
leysti Niels Bohr.
Bohr leggur til grundvallar atómkenningu sinni
tvær forsendur.
Fyrri forsendan er sú, að fyrir hvert atóm eða
atómkerfi séu til nokkur ákveðin hreyfingarástönd,
stillt (stationær) ástönd, sem atómið (eða atóm-
kerfið) geti verið í, án þess að orkuútgeislan frá
(37)