Uppeldi og menntun - 01.01.2011, Blaðsíða 32

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 20 (1) 201132
ÓlÍKar áHerSlUr Í leiKSKÓlaStarfi
Gert er ráð fyrir því að börn læri ekki nema með því að handfjatla hluti þó að rann-
sóknir víðs vegar um heiminn hafi sýnt fram á að börn geta lært í umhverfi sem hefur
lítinn sem engan búnað eða leikefni (Cannella og Kincheloe, 2002; Viruru, 2001).
Uppeldi og kennsla barna í leikskóla á að vera í náinni samvinnu við foreldra. For-
eldrar bera frumábyrgð á uppeldi og velferð barna sinna en leikskólanum ber að veita
foreldrum stuðning við uppeldi þeirra (Menntamálaráðuneytið, 1999). Velferð barna
er leiðarljós laga um leikskóla og með það í huga eru leikskólastjórar skyldugir til að
stuðla að samstarfi milli foreldra barna og starfsfólks leikskólans (Lög um leikskóla nr.
90/2008). Minnt er á ábyrgð foreldra á uppeldi og velferð barna sinna í lögunum og
kveðið á um að samstarf leikskóla við foreldra eigi að byggjast á þeirri forsendu. Ný-
legar rannsóknir benda til þess að íslenskir foreldrar geri fyrst og fremst þær kröfur til
leikskólans að þar sé unnið með félagslega þætti, að börnunum líði vel, þau fái að njóta
sín sem einstaklingar, læri að bjarga sér og umgangast annað fólk og bera virðingu fyrir
því (Bryndís Garðarsdóttir og Jóhanna Einarsdóttir, 2007; Jóhanna Einarsdóttir, 2010).
Rannsóknir sýna einnig að foreldrar eru yfirleitt ánægðir með leikskóla barna sinna
þegar börnum þeirra líður vel í leikskólanum. Foreldrar virðast þekkja misvel til þeirrar
stefnu sem unnið er eftir í leikskólum, og finnst meira máli skipta hvernig stefnan birtist
í framkvæmd starfsins (Ásgeir Björgvinsson, Hildur B. Svavarsdóttir og Hallgerður I.
Gestsdóttir, 2009). Algengustu samskipti foreldra við leikskólakennara eru óformleg
dagleg samskipti sem beinast að líðan barns og að daglegu starfi. Bein þátttaka foreldra
í daglegu starfi virðist vera sjaldgæf í íslenskum leikskólum (Bryndís Garðarsdóttir og
Jóhanna Einarsdóttir, 2007; Jóhanna Einarsdóttir og Bryndís Garðarsdóttir, 2009).
Starfsaðferðir kenndar við Reggio Emilia
Starfsaðferðir Reggio Emilia eru kenndar við leikskóla í bænum Reggio Emilia á
Norður-Ítalíu. Þær hafa fengið talsverðan hljómgrunn á Íslandi og starfa margir leik-
skólar eftir þeim hér á landi. Hugmyndafræðin byggist á þremur stoðum: í fyrsta lagi
að rými sé í leikskólanum fyrir hvert barn á þess forsendum en í samskiptum við aðra;
í öðru lagi að leikskólinn tilheyri því samfélagi sem hann er staðsettur í og að aðgengi
að honum sé auðvelt fyrir föruneyti barna; í þriðja lagi að þar sé samfélag sem lærir og
þróast (Bruner, 2003; Edwards, Gandini og Forman, 1993; Rinaldi, 2006).
Gildin sem liggja að baki starfinu í leikskólum í Reggio Emilia felast í sterkum
tengslum leikskólans við samfélagið. Leikskólinn á að vera staður sem endurspeglar
gildi samfélagsins og er litið á leikskólann sem vettvang þar sem innihaldsríkt starf
fer fram og börnin skapa menningu með hinum fullorðnu (P. Cavazzoni munnleg
heimild, 26. maí 2008). Grundvallaratriði Reggio Emilia-starfsaðferðanna er sú sýn að
barnið er í aðalhlutverki (e. the child is a protagonist) í leikskólastarfi. Gengið er út frá
því að öll börn hafi marga eiginleika og áhuga á að byggja upp eigin þekkingu. Börn,
kennarar og foreldrar eru taldir vera þrír lykilaðilar í námi barna (Gandini, 1993).
Lögð er áhersla á að vinna með börnunum í litlum hópum (e. the child as a collabora-
tor) sem styður þá hugmynd að börn læri og þroskist í tengslum við jafningja, full-
orðna og umhverfi leikskólans (Gandini, 1993).
Hlutverk leikskólakennara í leikskólum sem starfa samkvæmt Reggio Emilia-starfs-
aðferðunum er að rannsaka (e. the teacher as a researcher) og vinna kennarar saman