Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1938, Síða 68

44
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
í ihinu fræga eintali Hamlets (Act
III. sc. 2):
When he himself might his
q u i e t u s make
With a bare b o d k i n. . .
sem Matthías þýðir:
Ef sérhver mætti laga lífs síns
reikning
Með hnífnum sínum. . .
Bæði quietus og bodkin
eru nú úrelt fornyrði, en á dögum
Shakespeares þýddi b o d k i n ekki
“(vasa)hnífur”, heldur “rýtingur”.
Matthías fyrnir ekki þýðinguna, en
hann gefur heldur ekki alveg orð
Shakespeares. En meiningin heldur
sér, og hugmyndin, að laga reikn-
ing lífs síns með vasahnífnum sín-
um virðist nálægt anda Shake-
speares.
Eitt af því sem mest greindi
tíma Shakespeares frá 19. öldinni
var hið mismunandi viðhorf aldanna
við kynferðismálunum. 16. öldin var
eins klámfengin og 19. öldin var
tepruleg. Að sjálfsögðu sér þessa
vott í þýðingunum, eins og þegar
Steingrímur þýðir c o d p i e c e,
“kýll”, með “brók” eða “heybrók”,
eða þegar Matthías þýðir: A bump
as big as a young cock’rel’s stone (í
Rómeo og Júlíu I. þætti 3. atr.)
með: Var eins stór kúla’ og meðal
hænu-egg. (S t o n e=“testicle”).
En yfirleitt má segja, að þýðend-
ur gjöri skyldu sína í þessu efni, þótt
sumstaðar verði þess vart, að þeir
gjöri sér nokkra tæpitungu, þar sem
Shakespeare er ómyrkari í máli.
Enn er ónefnt það atriði í stíl
Shakespeares, sem mestum og verst-
um steinum veltir í götu þýðend-
anna. Þetta eru orðaleikirnir,
p u n s, sem kallaðir hafa verið
brandarar á síðari tíma íslenzku.
Orðaleikir hljóta ávalt að vera örð-
ugir til yfirfærslu úr einni tungu í
aðra, en þó hlýtur vandinn að vera
tvöfaldur, ef þýða skal á mál, sem
ekki hefir verið tamið við orðaleiki,
eins og íslenzka 19. aldarinnar var.
Það getur varla hjá því farið, að
eftirleikurinn hefði orðið þeim
Steingrími og Matthíasi auðveldari,
ef íslendingar hefðu þá þegar átt
Spegilinn er nú síðustu 15 árin eða
svo hefir speglað samvizku þjóðar-
innar, góða eða illa eftir ástæðum.
Að öllu athuguðu er það meiri
furða hve vel þeim Steingrími og
Matthíasi hefir tekist að þýða orða-
leikina heldur en hitt, þótt þeir
stöku sinnum verði að spinna einn
þráð aðeins, þar sem Shakespeare
vindur tvo,( eða þótt hinir þýddu
brandarar sé sumstaðar nokkuð
skrúfaðir eða bragðdaufir.
Dæmi úr Lear Konungi (I. þætti
1. atr.):
Kent. I cannot conceive you?
Glou. Sir, this young fellow’s moth-
er could: whereupon she grew
round-womb’d. . .
í þýðingu Steingríms:
Kent. Hvernig þá? Þetta er of
myrkt fyrir minn skilning.
Gloster. En móðir drengsins skildi
hvað eg fór, enda þyknaði hún von
bráðar undir belti. . .
Hér leikur Shapespeare á hina
tvöföldu merkingu íconceive, 1)
að skilja, 2) að fá getnað, og getur
Steingrímur ekki leikið það eftir
honum, en kemst þó mjög sæmilega
frá þýðingunni.