Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1938, Page 152

Mftjáimda áir§]þ>ÍETig| IÞjoðir’æK.iiisfél&gsiras
Nítjánda ársþing Þjóðræknisfélags Is-
lendinga í Vesturheimi var sett af forseta
félagsins, dr. Rögnvaidi Péturssyni, kl. 10
f. h. 22. febrúar 1938 í efri sal Goodtempl-
ara hússins í Winnipeg. Fyrst var sung-
inn sálmurinn nr. 646 og svo bæn flutt
af séra Jakob Jónssyni frá Wynyard. Þá
las ritari, hr. Gísli Jónsson, þingboð,
samhljóða þvi er auglýst var í blöðunum.
Þá las forseti eftirfarandi símskeyti frá
Hermanni Jónassyni, forsætirsáðherra Is-
lands:
Reykjavík, 21. feb. 1938
Til forseta Þjóðræknisfélagsins,
45 Home St., Winnipeg Man.
Við setning ársþings Þjóðræknisfélags
Islendinga í Vesturheimi sendi eg þing-
heimi og samlöndum vestan hafs hugheil-
ar kveðjur frá Islandi, með þökkum fyrir
heillarikt starf og ósk um gæfu og gengi
á ókomnum árum.
Hermann Jónasson,
forsætisráðherra
Flutti hann svo ávarpt sitt til þingsins
sem fyigir:
Avarp forseta
Heiðruðu þingmenn og gestir!
Það er orðinn viðtekinn siður hjá oss
við þingsetningu ár hvert, að forseti skýri
frá þvi helzta sem gerst hefir í sögu fé-
lagsskaparins og þá líka í stuttu máli
frá þeim atburðum, er í víðtækari eða
þrengri merkingu hafa stutt að gengi hans
eða verið honum til tafar. Skal nú reynt
að fylgja þessum sið og skýra frá þvi
helzta sem félagslega hefir á daga vora
drifið, því sem félagsstjómin hefir leitast
við að gera eða látið ógert af því sem
henni var fyrir sett á síðasta þingi.
Nú þegar vér setjum ársþing þetta, hið
nítjánda, er viðhorfið innan hins cana-
diska þjóðlífs, og út um heim, svipað því
sem það var fyrir ári síðan, og almenningi
engu hagstæðara yfirleitt. Hinu sama fer
fram og þá var að gerast, ófriði og ósátt
innbyrðis og út á við meðal þjóða á Aust-
ur og Vesturlöndum, sem enginn kann
um að segja hvem enda hefir. Ætla eg
ekki að segja þá sögu, sem öllum er kunn
og öllum er óhugðarefni. Þjóðabanda-
lagið er að engu orðið, hafi það þá nokk-
urn tima verið nokkuð, eða annað en
framhald hinnar gæfusnauðu friðarráð-
stefnu þar sem fjögur heimsveldin réðu
lofum og Jögum meðan þau gátu komið
sér saman en slitu svo í sundur á milli
sín þegar hagsmuna vegimir skildust.
Eftir því sem nú er á dagnin komið, eru
aliar líkur til að skoðanir þeirra senatór-
anna Cabots og Borah hafi verið réttar og
Bandaríkja þjóðinni verið gæfa mikil, að
eiga engan félagsskap með því. Areiðan-
lega réð lengi fram eftir, að ráðstefnum
þess, hlutdrægni og hefnigimi, sem sýndi
sig i daufheyrslu við málstað minnihluta
þjóðernanna í nýríkjunum sem sett voru á
stofn, og skiftum þess við fámennari
þjóðimar. Voru þá úrskurðimir tíðum
miðaðir við laun eða refsingu eftir því
hvernig á stóð. Má þar til dæmis taka
Transylvaníu málið, Slésiumálið og Á-
landseyja málið.
Nokkrir eru þó enn sem halda því fram,
að hefði Bandalagið náð að eflast hefði
það orðið friðinum til eflingar og- stutt
lög og rétt í viðskiftum milli þjóðanna. En
öllu fremur byggist skoðun sú á von en
vissu, eins og stofnað var til þess í upp'
hafi.
Lýðríkin helztu, nú sem stendur, eru
Norðuriönd, fyrst og fremst, og þá brezka
ríkið og Bandaríkin það eru með öðrum
orðum riki hinna nordisku þjóða. Ehmir
eftir hjá þeim af hiimi fornu lífsskoðun,
trúnni á frelsi einstaklingsins, á réttinn til
að velja og hafna, vera sinnar “lukku smið-
ur,” sem var meginþáttur hinnar fomu
siðspeki, hlýta ekki athafnabanni og ð-
frelsi, og vera í engu sjálfráður um eigm
kjör og sýslan, eiga hvorki kost á að
hugsa eða standa, eftir eigin vild. Áf'
dala karlinn og kerlingin réðu búi sínu,
afdalnum og geitahjörðinni, og þegar for
ystu geitin “Gæfa” hvarf þeim þá sendu
þau son sinn að leita að henni og gafst ve ,
í stað þess að fá forráð sín í hendur for
sjármanni er ráða skyldi “gæfu -le'