Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1961, Page 38

20
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
svipmerkjast af einlægni og tilfinn-
ingadýpt, eins og lýsir sér hvergi
fremur eða betur heldur en í fyrsta
kvæðinu til heitmeyjar hans og
konuefnis, er hefst á ljóðlínunum:
Ég fer ei með lygi, fals eða tál:
Nú fyrst ég veit, hvað er ást.
Og honum var það vel ljóst, hver
gæfa honum hafði fallið í skaut með
því að eignast slíka afbragðskonu að
eiginkonu, og hver förunautur hún
myndi verða honum á lífsins leið,
því hann segir í öðru kvæði til
hennar:
Mín ástmey, mín vina, þú lukka míns
lífs,
sem lofa mér þorðir þér sjálf til vífs.
Ég undrast það magn, sem í æsku þú ber,
þig elskar og dáir hver vitund í mér.
Hver afltaug, hver neistinn í anda
mínum
fær eld sinn og næring í kærleik þínum.
f>ú ljúfi frumgróður vaknandi vors,
þú vekur til manndáðar, starfs og þors.
Og það skal verða mér þýðingarmætt:
í þínu merki er sumarið fætt.-----
Sá dagur, er fyrst ég þig faðmaði bjarta,
var fyrsti sumardagur míns hjarta.
Þá er heldur ekki erfitt að skilja
það, hver harmur honum var kveð-
inn með missi hennar á miðju ævi-
skeiði, eins og horfið verður að síðar
í þessari aldarminningu hans.
Náttúrukvæði Hannesar Hafsteins
eru bæði myndauðug og þróttmikil.
I þeim lýsir hann fjölbreyttri nátt-
úrufegurð íslands, fossum og fljót-
um, fjöllum og sveitum, með lit og
lífi og með því fjöri, sem sprottið
er af sannri ást og hrifningu á við-
fangsefninu. Sík kvæði hans eru
ósjaldan í rauninni sérstæðar og
svipmiklar ferðalýsingar í ljóðum,
málaðar djörfum dráttum. Lýsing
hans á Skagafirði hittir sérstaklega
vel í mark, tilbreytingamiki'l og
myndrík svo að af ber.
Dr. Ágúst H. Bjarnason hefir í
ágætri grein um „Skáldið Hannes
Hafstein" (Iðunn. jan. 1917), rétti-
lega bent á það með mörgum dæm-
um, hvert grundvallaratriði það sé
í kvæðum hans „að lýsa náttúrunni
sem mey og jafnvel sjálfri meynni
og ástum hennar sem hvers konar
náttúrufyrirbrigði", og að það komi
hvergi jafn fagurlega fram eins og
í kvæði skáldsins „Af Vatnsskarði“,
þar sem hann lýsir föðursveit sinni,
Skagafirði. Það er hverju orði sann-
ara. Óhætt mun þó mega segja, að
hvergi sé meyjarmyndin í náttúru-
kvæðum Hannesar samfelldari eða
glæsilegri heldur en í þessari sólar-
lagslýsingu hans:
Með slegið gullhár gengur sól
að gleðibeð með dag á armi,
og dregur gljúpan gullinkjól
að glæstum, hvelfdum móðurbarmi,
og breiðir hann við rekkjurönd
og roðnar, er á beð hún stígur,
og brosi kveður lög og lönd
og ljúft í Ægis faðm svo hnígur.
Hreimfagurt og tilþrifamikið að
sama skapi er hið margdáða kvæði
hans um Gullfoss, og svipað má
segja um kvæði hans „Við Geysi“,
þó þar kveði nokkuð við annan tón,
hrifningarandinn ekki eins væng-
fleygur, en raunsæið og ádeilan
þeim mun beinskeyttari. „Við Vala-
gilsá“ er einnig stórbrotið kvæði,
myndir þess römmum rúnum ristar,
en í lokaerindinu brýzt karlmennska
skáldsins fram á minnisstæðan hátt.
Ferðakvæði Hannesar og aðrar
náttúrulýsingar hans bera víða róm-
antískan blæ, og gætir hins sama i
orðavali þeirra; annars staðar í þeim
verður raunsæið yfirsterkara, eins
og þegar hefir verið vikið að, en þ°
hvergi fremur en í hinu áhrifamikla
kvæði hans „Niðaróður", er segir