Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1961, Síða 39

ALDARMINNING hannesar hafsteins skálds
21
harmsögu, þar sem rauntrúar mynd-
ir úr lífinu speglast hver eftir aðra
í hraðstreymri elfinni.
Hin mörgu ættjarðarkvæði Hann-
esar Hafsteins eru sérstaklega merki-
fe§> og í iþeim er alvöruþung undir-
alda. Ættjarðarástin var jafnan
sterkur undirstraumur í ljóðum
hans; rann þar á áhrifamikinn hátt
1 sama farveg og krafa hans um
Þjóðlega vakningu og þjóðfélagsleg-
ar umbætur, ekki sízt á fyrri hluta
ævi hans, meðan hann var undir
heinustum og sterkustum áhrifum
Launsæisstefnunnar. Frá yngri ár-
Um hans er hið gullfagra kvæði
»Ástarjátning“ (til íslands, 1880),
sem hefst á erindi, er mörgum mun
^Sgja létt á tungu:
sÍLelska hig bæði sem móður og mej
hi'; frn°SUT °g ástfanginn drengur,
íorkunnar tignprúða, fjallgöfga ey!
f>ú ekkl dulizt þess lengur.
Af ua meydrottning, heyr þú mig:
buga og sálu ég elska þig.
Langt mun verða að leita eldheit-
ari ástarjátningar til föðurlandsins
eÞ þetta kvæði er, sem jafnframt
ulkar kröftuglega fúsleika skálds-
Íns «1 þess að fórna öllu fyrir vel-
ferð þess:
,e? að manni, og veiti það sá
að eittahva«efUI' tíða og Þjóða’
ljlfnvað eg megm, sem lið ma þe:
báttleSÍð ég ,hafi að bjóða,
rnal eg’ að fonSum> mitt lif við Þ1
hvern ljóðstaf, hvern blóðdropa, hjartí
°g sal.
, . varð þá einnig gæfa hans og
,1 góða hlutskipti að helga líf sitt,
1 r'kum mæli, endurfengnu frelsi
n s S1ns og framförum. Með ár-
stnUni Varð þjóðlegri strengurinn enn
er ari og meir áberandi í kvæðum
hans. Framsóknarhugur hans og
ættjarðarást fundu sér sameiginlega
framrás í hinu andríka og mælsku-
þrungna Aldamótakvæði hans, sem
vitnað var til hér að framan; mun
það kunnasta kvæði hans og um leið
eitt hið ágætasta bæði um innihald
og efnismeðferð. Þar má einnig sjá
merki aukins andlegs þroska og
dýpri skilnings samanborið við
kvæði hans frá yngri árum. Helgaði
hann starf sitt einnig frá þeim tíma-
mótum stjórnmálum og opinberum
störfum og lagði ljóðagerðina að
miklu leyti á hilluna, eins og fyrr
getur.
Á seinni árum orti hann samt
þrjú af sínum mestu kvæðum (að
ótöldum eftirmælaljóðunum um
konu hans): „í hafísnum", „Land-
sýn“, og Minningarljóðin á aldaraf-
mæli Jóns Sigurðssonar, hvert öðru
fegurra og tilkomumeira um hug-
þekkt efni, skáldlega meðferð þess,
og sambærilegt málfar.
I hinni athyglisverðu grein sinni
„Um Hannes Hafstein á lsafirði“
(Lesbók Morgunblaðsins, 7. marz
1943) telur Arngrímur Fr. Bjarnason
ritstjóri kvæðið „í hafísnum“ ort
vestur þar, en segir annars þannig
frá tildrögum þess:
,„Kvæðið „í hafísnum" fullgerði
Hafstein að vísu eftir að hann flutti
héðan og breytti hinu upprunalega
kvæði. En tilefni kvæðisins var för
Hafsteins héðan norður til Akureyr-
ar á útmánuðum 1903. Hans Ellef-
sen, hvalveiðamaður á Sólbakka í
Önundarfirði, góðvinur Hafsteins,
lánaði hvalveiðibát til norðurfarar-
innar. Lentu þeir í hafís út og aust-
ur af Horni, og lá við að þeir yrðu
að snúa aftur. Vegna röskleika skip-