Uppeldi og menntun - 01.01.2012, Side 62

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 21(1) 201262
lýðræðislegt samræðUmat
afrita upptökurnar nákvæmlega (Hitchcock og Hughes, 1995). Graue og Walsh (1998)
benda á að börn eru oft ekki eins feimin við segulbandsupptökur og fullorðnir. Gott er
að undirbúa börnin fyrir samræðurnar þannig að þau viti hvað standi til og hvenær
(Doverborg og Pramling Samuelsson, 2000). Tímasetning getur einnig verið mikil-
væg; ekki er gott að trufla börnin í verkefnum þeirra og mega umræðurnar ekki taka
of langan tíma.
Í þessari rannsókn var talað við sex til tólf börn í hverjum leikskóla og voru börnin
á aldrinum fjögurra til fimm ára, á sínu næstsíðasta og síðasta skólaári. Talað var við
þrjú börn í einu af sama kyni. Samræðurnar áttu sér stað í lokuðu herbergi í leik-
skólunum, þar sem hópurinn fékk frið fyrir öðrum börnum. Segulbandi var stillt upp
á borði og litir og blöð höfð aðgengileg og settust börnin til að byrja með í kringum
borðið. Meðan á samræðum stóð gátu börnin teiknað mynd eða hreyft sig um her-
bergið að vild. Þess var gætt að rannsakandi væri sveigjanlegur og næmur á börnin
og þeim leyft að ræða um það sem var þeim efst í huga. Samræðurnar tóku yfirleitt
um 30–45 mínútur og voru börnin dugleg að tjá sig og höfðu oft vel mótuð viðhorf til
leikskólastarfsins. Þó gátu svörin oft og tíðum verið stutt og rökin stundum „af því
bara“. Stundum þurfti að endurtaka spurningar sem börnin svöruðu ekki er leið á
umræðurnar, og voru þau þá oft reiðubúin með svar skömmu síðar. Í lokin var rætt
um það sem börnin höfðu teiknað meðan á samræðunum stóð, og varpaði sú umræða
frekara ljósi á margt sem rætt hafði verið um.
Rýnihópar
Algengt er að nota rýnihópa til að nálgast upplýsingar frá hópi fólks. Þeir eru í eðli
sínu líkir viðtali en byggjast á hópavinnu. Fær rýnihópsstjóri nýtir sér það sem þátt-
takandi í rýnihópi segir til að fá fram viðbrögð annarra þátttakenda og kemur þannig
af stað samræðu í hópnum (Fitzpatrick o.fl., 2004). Hálfopin viðtöl eru notuð í rýni-
hópum og spurningar sem varpað er fram eiga að hvetja til umræðna meðal þátt-
takenda til að öðlast skilning á umræðuefninu. Rýnihópar koma sérlega vel að gagni
við þarfagreiningu og í formlegu mati. Mælt er með sjö til tíu þátttakendum í rýnihópi
(Fitzpatrick o.fl., 2004; Posavac og Carey, 2003).
Ástæðan fyrir því að rýnihópaviðtöl urðu fyrir valinu sem aðferð við gagnasöfnun
í þessari rannsókn var sú að með þeim var hægt að koma af stað samræðu meðal
ólíkra hagsmunaaðila um leikskólastarf. Haustið 2005 var tekið viðtal við einn hóp
foreldra og starfsfólks í hverjum leikskóla. Skólastjóri hvers leikskóla valdi foreldra og
starfsmenn í hópana með markvissu úrtaki. öll viðtölin fóru fram í lokuðu herbergi í
viðkomandi leikskóla. Hópurinn sat við borð og var segulbandi stillt upp á borðinu.
Rannsóknin var kynnt fyrir rýnihópunum í upphafi hvers viðtals. Til að hefja um-
ræðu um hvern þátt fyrir sig voru niðurstöður úr samræðuhópum barnanna kynntar.
Gafst þátttakendum í rýnihópunum þannig tækifæri til að ræða um þau sjónarmið
sem fram komu hjá börnunum. Það er í samræmi við mósaík-nálgun Clark og Moss
(2001) sem segir að fullorðnir þátttakendur í mati hafi tvö meginhlutverk: Í fyrsta
lagi að ígrunda hvernig þeir haldi að lífið sé í leikskólanum og í öðru lagi að hlusta
á viðhorf barnanna. Setti það mjög skemmtilegan svip á umræðuna í rýnihópunum.