Uppeldi og menntun - 01.07.2013, Side 25

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(2) 2013 25
ragnHildUr BJarnadÓttir
eins og fram kom í kaflanum um persónulegu hliðarnar á starfshæfni, fagmennsku og
leiðsögn, meðal annars lýsingu minni á félagslegri ígrundun í hópum kennaranema.
Þá er átt við að kennaranemar myndi hópa og veiti hver öðrum stuðning eða leiðsögn
í tengslum við vettvangsnám í samræmi við skilgreiningar á samvinnunámi (Rogoff,
2003). Samkvæmt skrifum Edwards og Le Cornu ber þá að stefna að því að meðlimir
hópsins verði færir um bæði að gefa og þiggja í samvinnunni, að þeir hafi ólík sjónar-
horn, sem séu öll virt í hópnum, og að þeir þrói hæfni sína sem virkir þátttakendur í
slíkri samvinnu (Edwards, 2005b; Le Cornu, 2005).
Hugmyndir um fagleg námssamfélög og jafningjaleiðsögn byggjast á þeirri fræða-
sýn að þróun þekkingar á starfinu sé félagsleg, eigi rætur í athöfnum og sé háð starfs-
menningu. Þátttakendur í samvinnunni móta í sameiningu nýja þekkingu sem er við-
haldið í samræðum samstarfsfólks sem túlkar og endurtúlkar starfstengdar athafnir
og aðstæður.
Markmið margra heimaskólaverkefna eru í samræmi við þetta sjónarhorn. Í vett-
vangsnámi á Menntavísindasviði eiga kennaranemar ekki aðeins að öðlast starfshæfni
og reynslu sem eflir þá í daglegu starfi með nemendum. Þeir eiga einnig að kynnast
„skólastarfinu í heild sinni ásamt kennslu og starfsháttum á ákveðnu sviði eða náms-
grein sem þeir hyggjast sérhæfa sig í“ (Háskóli Íslands, Menntavísindasvið, 2012).
Stefnt er að því að fleiri einstaklingar komi að leiðsögn í vettvangsnámi en tíðkast
hefur, þ.e. að auk kennaranema, leiðsagnarkennara og háskólakennara taki einnig
tengiliðir, skólastjórnendur og helst allt skólasamfélagið í hverjum heimaskóla þátt
í því. Í heimaskólaverkefnum er yfirleitt lögð áhersla á að þátttaka alls skólasam-
félagsins skiptir máli fyrir móttöku og leiðsögn kennaranema og nýrra kennara og að
allir þátttakendur menntist. Þannig verði vettvangsnám og leiðsögn virkt afl í þróun
skólastarfs og skólamenningar. Sömu viðhorf einkenna endurskoðun vettvangsnáms
í kennaradeild Háskólans á Akureyri.
Markmið: Menntun allra þátttakenda í leiðsögninni, einstaklinga, hópa og stofnana.
Að leiðsögnin verði afl í kennaramenntun og skólaþróun. Að kennaranemar og aðrir
nýliðar verði virkir þátttakendur í skólastarfi og mótun skólamenningar. Að stuðla að
samábyrgð og samstarfi háskóla og almennra skóla um kennaramenntun og þróun
skólastarfs.
Gagnrýni: Þessi markmið eru mjög metnaðarfull en ég tel að enn sé margt óljóst
varðandi útfærslur. Meðal annars þarf að móta og rannsaka betur leiðsögn sem tekur
mið af hugmyndum um samvinnuleiðsögn, jafningjaleiðsögn og fagleg námssamfélög.
Í flestum skilgreiningum á leiðsögn eru samskipti í brennidepli. Bent hefur verið á að
mannlega þætti vanti í leiðsögnina, þar sem markmiðin séu svo víðtæk, og einnig að
hætta sé á að áherslan á samskipti milli kennaranema og mentors týnist, en þau hljóti
þó alltaf að vera aðalatriði. Einnig hefur verið bent á að samskipti í leiðsagnarhópum
geti orðið stuðningsmeðferð fyrir starfsmenn frekar en stuðningur við menntun þeirra
(Skagen, 2004). Markmið um þróun fagmennsku og starfshæfni megi ekki týnast.