Skessuhorn - 17.12.2014, Qupperneq 102

102 MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 2014
og skar á tógið. Við fundum hvern-
ig allt í einu varð léttara að draga
og drógum eins hratt og við gát-
um. Svo kom bara laus endinn allt
í einu inn!“
Ljómandi andlit
Elliðamanna
Örvæntingin hvolfdist yfir alla um
borð í Júpíter þegar þeir sáu hvað
hafði gerst.
„Ég man að Bjarni skipstjóri
kom út í brúargluggann og öskraði
á okkur hvassyrtur: „Djöfullinn er
þetta maður, getið þið ekki hnýtt
almennilega hnúta?“ Hann hélt að
það hefði raknað hnúturinn. Andr-
és Hermannsson bátsmaður á Júp-
íter sem hafði hnýtt hefði aldrei
skilið eftir sig hnút sem ekki héldi.
Hann var vestfirskur togarajaxl
og mikill fagmaður. Við sýndum
Bjarna að tógið hefði verið skor-
ið í sundur. Það var svartamyrkur
og við sáum ekki hvað hafði gerst
þó við værum með ljóskastara sem
beindist að gúmmíbátnum. Hann lá
hlémegin við okkur og nú var ekki
um annað að ræða en að láta Júpít-
er bara reka að honum. Það gekk
vel. Svo þegar gúmmíbáturinn kom
á síðuna hjá okkur þá kipptum við
þeim bara um borð, þegar aldan
kom með þá upp á móts við lunn-
inguna. Þeir voru þarna 26 í einni
kös í 19 manna bát og einn skips-
hundur. Við tókum hundinn fyrst,“
segir Eiríkur og hlær lágt við end-
urminninguna um þessa forgangs-
röðun. Ég gleymi aldrei andlitun-
um á skipbrotsmönnunum þeg-
ar þeir komu um borð til okkar.
Þeir bara ljómuðu Siglfirðingarn-
ir; vissu að þeir höfðu sloppið við
dauðann.“
Hafið tók þó sinn toll í þessu
slysi. „Þarna týndust tveir ungir
menn og fundust látnir síðar. Við
fórum hins vegar með þá sem lifðu
beint til Reykjavíkur.“
Úr sjómennsku
í vélvirkjun
Eiríkur og Dagný gengu í hjóna-
band í nóvember 1963. Þau settust
að á Akranesi með börnum Dag-
nýjar úr fyrra sambandi, þeim Hauk
Ægi og Ástu Hrönn Jónsbörnum.
„Eiríkur, eldri sonur okkar fæddist
svo þetta sama ár og Alexander, sá
yngri, 1965. Við höfum alltaf búið
hér á Skaganum þó ég hafi hald-
ið áfram að þvælast víða. Ég fór í
Stýrimannaskólann þetta ár og tók
fiskimannapróf. Ég var stýrimaður
á Ver AK og Ásbirni AK. Sumar-
ið 1965 var ég á Sigurborginni með
Þórði Guðjónssyni á síld og það var
mikið aflasumar. Sumarið 1966 var
ég á humarveiðum á Ver AK þar
sem Valdimar Ágústsson var skip-
stjóri. Næsta sumar þar á eftir vann
ég við byggingu NATO-stöðvar-
innar inni í Hvalfirði. Var vörubíl-
stjóri og tækjamaður. Þarna var ég
bara hættur á sjónum. Við fórum að
byggja okkur raðhús við Vogabraut.
Ég vildi vera meira heima, en varð
svo ekkert meira heima en þegar ég
var á sjónum. Maður var alltaf að
eltast við meiri tekjur. Eftir veruna
í Hvalfirði fór ég að vinna sem við-
gerðamaður í steypustöð í Búrfells-
virkjun.“
Þessi vinna beindi Eiríki inn á
braut vélvirkjunar. „Þegar ég kom
úr Búrfelli fór ég að læra vélvirkjun í
Iðnskólanum á Akranesi og á samn-
ing hjá Þorgeir & Ellert. Slippur-
inn á Akranesi var mikill vinnu-
staður á sínum tíma. Ég var þarna
í slippnum og vann þar í nokkur ár.
Þar vorum við að smíða fiskibáta
samkvæmt teikningum Benedikts
Guðmundssonar, sem enn býr hér á
Akranesi. Ég smíðaði allar hurðirn-
ar í þá. Undir lokin var ég orðinn
dálítið leiður á því að smíða hurð-
ir,“ segir Eríkur og hlær við.
Milli Vestmannaeyja og
Grundartanga
Enn á ný urðu stórtíðindi í byrj-
un árs 1973. Það var gosið í Vest-
mannaeyjum. „Þegar svo gosið var
um garð gengið, réði ég mig á verk-
stæðið hjá Viðlagasjóði úti í Eyjum
í viðhald á vélunum sem voru not-
aðar til að moka vikrinum ofan af
bænum. Þetta var ótrúlegt átak að
horfa á hvernig bærinn reis úr ösk-
unni. Þarna var ég þjóðhátíðarsum-
arið 1974. Eftir það réði ég mig til
vinnu við undirbúning þess að reisa
Járnblendiverksmiðjuna á Grund-
artanga en þá var byrjað að grafa
fyrir henni. Verktakinn, sem sá um
uppgröftinn, var með verkstæði á
Kúludalsá og þar vorum við Guð-
mundur Valdimarsson sumarið
1975. Verktakafyrirtækið fór svo á
hausinn um haustið og við misstum
vinnuna.“
Þá komu Vestmannaeyjar aft-
ur til sögunnar. Eiríkur frétti af því
að það vantaði lögreglumann þang-
að um veturinn. „Ég sótti um og
fékk starfið. Það var mjög sérstakt.
Minnistætt er að við vorum mikið
í því að keyra fólk heim af böllum
um helgar. Þetta var gert við heima-
mennina en utanbæjarmönnum
var hins vegar stungið inn í fanga-
geymslur þar sem þeir sváfu úr sér.
Heim kominn frá þessu fór ég svo
aftur að vinna á Grundartanga. Það
var hjá Ístak við að byggja sjálfa
járnblendiverksmiðjuna. Þegar
hún var komin í gang vann ég svo
á verkstæðinu þar í fimm ár. Mér
líkaði aldrei á Grundartanga. Þetta
var eins og fangabúðir með gadda-
vírsgirðingar allt í kring.“
Sjórinn kallar aftur
á sinn mann
Það hafði alltaf verið erfitt hjá Ei-
ríki að gleyma sjónum. Frelsið þar
bæði lokkaði og laðaði. „Við Bald-
ur Árnason, vélvirki hér á Akranesi,
keyptum okkur trillubát sem hét
Rós AK 40 og ætluðum að gera út
á handfæri. Á þessum tíma var eng-
inn kvóti eða neitt, en bara ekk-
ert fiskirí. Ég þvældist á Rósinni
vestur á Arnarstapa og alveg aust-
ur undir Vík í Mýrdal en fékk lítinn
afla. Það þótti gott ef maður fékk
300 kíló yfir daginn. Við félagarn-
ir hættum þessari útgerð og seldum
bátinn. Þarna hófst svo tímabil mitt
á flutningaskipunum. Ég var aftur
kominn á sjóinn.“
Eiríkur réði sig sem háseta á
flutningaskipið Ísberg 1985. „Þetta
var lítið frystiskip sem var eingöngu
í því að flytja rækju frá Ísafirði til
Englands. Gárungarnir kölluðu
það Carlsberg, því við smygluðum
miklu, fyrst og fremst vegna þess
að launin voru svo lág. Eitt sinn fór
ég til útgerðarmannsins og bað um
kauphækkun. Hann svaraði: „Það
er ekkert svigrúm til þess. Þú verð-
ur bara að smygla meiru.“ Sérstak-
lega var gott að hafa upp úr því að
smygla bjórnum. Hann var bann-
aður hér á landi og mjög eftirsóttur.
Því miður var það svo að uppistað-
an í tekjunum hjá okkur var smygl-
ið. Nú er ekkert um þetta lengur
eftir að bjórbanninu var aflétt og
allar hafnir voru girtar af.“
Rekinn fyrir reglusemi
„Mér var svo sagt upp á Ísberg-
inu. Ástæðan var ekki flókin. Það
var mikil óregla þarna um borð. Ég
hafði hins vegar farið í áfengismeð-
ferð 1979. Þar tók ég allan pakkann
og fór bæði á Silungapoll og Sogn.
Þar lærði ég meira á fimm vikum
en ég hafði gert alla ævina fram að
þeim tíma. Ég drakk því ekki þarna
á Ísberginu. Féll ekki inn í hópinn
og var einfaldlega látinn fara vegna
algers bindindis míns á áfengi og
önnur vímuefni.“
Eiríkur lét þetta þó ekki fæla sig
frá frekari farmennsku. Hann réði
sig á annað skip sem hét Vaka. „Það
var gamalt olíuskip sem áður hafði
heitið bæði Litlafell og Þyrill. Það
stundaði nú lýsisflutninga frá land-
inu til hafna í Evrópu. Næst sigldi
ég svo fyrir skipafélagið Nes sem
var í Grundarfirði. Þar vorum við
mikið í flutningum fyrir járnblend-
ið, bæði með afurðir og aðföng. Við
lentum meðal annars í mikilli æv-
intýraferð 1986 til St. Pétursborgar
í Rússlandi á Hauk, sem var gamli
Freyfaxi Sementsverksmiðjunn-
ar. Skipið festist í ís í Eystrasaltinu.
Við áttum að fara í skipalest þaðan
með ísbrjót í fararbroddi. Það var
gefið út að öll skipin ættu að halda
12 mílna ferð en Haukur gat ekkert
siglt svo hratt, svo við urðum bara
eftir og frusum fastir. Þar héldum
við jól þetta árið. Seinna þegar við
komumst út úr þessu frosti, kom í
ljós að nokkrar vatnslagnir í skip-
inu höfðu sprungið og við urðum
að rífa allt í sundur til aðgeta gert
við þær. Annars var ég mest á öðru
skipi í eigu útgerðarinnar Nes h/f,
en það hét Valur. Á þessum árum
voru flutningaskipin undir íslensk-
um fána og enn mönnuð Íslending-
um eingöngu. Það átti þó eftir að
breytast mikið.“
Horfst í augu við dauð­
ann undir Akrabergi
Í ársbyrjun 1989 varð atburður
sem Eiríkur gleymir aldrei. Leyf-
um honum að lýsa þessu með eig-
in orðum:
„Ég var heima á Akranesi í fríi
milli túra þegar hringt var frá út-
gerðinni og mér sagt að það vant-
aði mann á flutningaskipið Svan.
Hann lá þá inni á Grundartanga.
Ég var spurður hvort ég vildi ekki
fara og samþykkti það. Við fór-
um með járnblendi til Englands og
tókum svo brúnkol sem áttu að fara
til Grundartanga. Þegar við vorum
að fara af stað frá Englandi, sá ég að
lestarnar voru aðeins hálffullar af
kolum. Það var spáð slæmu veðri á
heimleiðinni. Ég minntist á það við
skipstjórann hvort það væri óhætt
að sigla svona með skipið hálflestað
með tilliti til þessa. Hann hélt það
væri í góðu lagi. Svo er það þann-
ig þegar við nálgumst Færeyjar 13.
janúar, að það gerir þetta snarvit-
lausa veður. Það er ákveðið að leita
skjóls við Suðurey sem er syðsta
eyja Færeyja. Þegar við nálgumst
Akrabergið, sem er um hundrað
metra hátt þverhnípi syðst á eynni,
þá fáum við á okkur þetta feikna-
lega brot. Dallurinn leggst á hlið-
ina og það er sjór upp á lúgur. All-
ur farmurinn var kominn út í síðu.
Og rokið og veðrið þvílíkt að ég
hef aldrei séð það svartara. Allt sem
lauslegt var um borð hafði kastast
upp í síðu. Ég var niðri í skipinu og
fann að það ætlaði ekkert að rétta
sig af. Þá hljóp ég fram og ætlaði
upp stiga en mætti þá bara sjó sem
flæddi niður á móti mér. Þá hélt ég
við værum að sökkva. Ég komst þó
upp í brú og þar var eiginlega allt í
paniki. Menn voru að hafa til flot-
galla en það hefði engu máli skipt
við þessar aðstæður, því okkur
hefði bara rekið upp í klettana und-
ir Akraberginu þar sem við hefðum
lamist til dauða.“
Komist lífs af
í manndrápsveðri
Skýrsla skipstjórans á Svani sem
skrifuð var daginn eftir þennan at-
Eiríkur hefur yndi af að fljúga með Eiríki syni sínum sem hefur flugréttindi. Hér hafa þeir feðgar lent á Haukadalsmelum.
Eiríkur stendur við vélina.
Rós AK sem Eiríkur rær á til strandveiða um sumartímann. Hér hefur hann lagt
bátnum við Þormóðssker skammt frá æskustöðvunum á Mýrunum.
Feðgarnir Eiríkur og Alexander á góðri sumarstundu í Þormóðsskeri við neftóbak
og kaffi á meðan þeir gera hlé á strandveiðunum.