Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2005, Page 168

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2005, Page 168
W.J.T. MTTCHELL ræða táknmál texta eða mynda, mataruppskrifta eða umferðarskilta, auglýsinga eða tískufamaðar. Meðal höfunda sem reyndu að leggja drög að slíkri fræðigrein tákna má nefna Roland Barthes (Elements of Semiology, 1964) og Umberto Eco (Theory of Se?niotics, 1976). I kaflanum sem hér er birtur byrjar Mitchell á að rekja í stuttu máli sögu táknfræðinnar og lýsa þróun hennar. Vel flestir táknffæð- ingar fylgja aldagamalli hefð sem skiptir táknum í þrjár grunngerðir: tákn sem hljóta merkingu sína vegna reglu, eins og tungumál, tákn sem líkjast þ\d sem þau standa fyrir, eins og myndir, og tákn sem hafa bein efnisleg tengsl við það sem þau vísa til, eins og merki (spor í sandi, sjúkdómseinkenni o.s.ffv.). Það er Ijóst að bók Mitchells er að einhverju leyti skrifuð tdl höfuðs tilraun- um til að leggja grunn að almennri táknffæði. Astæðan er m.a. sú að hann þyk- ist sjá hvernig sömu gömlu hugmyndirnar birtast í nýjum búningi, ásamt for- dómum varðandi muninn milli orða og texta, sem birtist m.a. í því að munurinn milli orða og mynda er skýrður með tilvísun í tvíhyggju milli menningar og náttúru. En Mitchell er tortrygginn á hinar nýju kemúngar táknffæðinga því hann merkir ákveðna tilhneigingu til að gera reglubundin tákn, þ.e. menningar- leg tákn, að undirstöðu allrar táknffæði. Þess eru dæmi að táknffæðingar hafi reynt að eyða að einhverju leyti muninum milli orða og mynda með því að lýsa myndum sem einni gerð reglubundinna tákna, þ.e. nota sambærilegar aðferðir við að greina myndir og notaðar eru við tungumálið. I „nútíma ffæðum", sem Mitchell kallar svo, þykist hann geta greint djúpstæða menningarlega fordóma gagnvart myndum. Það er í þessu samhengi sem Mitchell kynnir Goodman til sögunnar. Kenningar hans bárust eins og ferskur andblær inn í rykmettaðar kompur táknffæðinga. Nelson Goodman var í hópi kunnustu heimspekinga Bandaríkjanna á síðustu öld. Hann fæddist árið 1906, lauk doktorsprófi í heimspeki ffá Harvardháskóla 1941 og varð síðar prófessor í heimspeki við sama háskóla ffá 1968 til 1977. Goodman lést árið 1998. Heimspeki hans spannar vítt svið, rökffæði og ffum- speki, þekkingarffæði og vísindaheimspeki, auk kenninga í fagurffæði og list- heimspeki. En Goodman hafði fleira fyrir stafhi en að rannsaka og kenna heim- speki, hann var einnig viðriðinn margs konar listræna starfsemi. Arið 1929 stofhaði hann listagalleríi sem hann stýrði sjálfur til 1941 og árið 1967 stofhaði hann Project Zero rannsóknarstofnunina við kennaradeild Harvard, en markmið hennar er að stuðla að rannsóknum og örva skapandi hugsun jafht í listum sem vísindum. Heimspeki Goodmans hefur verið lýst sem nafhahyggju og kenningar hans hafa verið afar umdeildar, m.a. vegna þess að þær þykja leiða til öfgakenndrar af- stæðishyggju og virðast á stundum á mörkum heilbrigðrar skynsemi. Hvað felst í nafhahyggju Goodmans kemur berlega í ljós í einu af höfuðritum hans, Langu- ages ofArt (Tungumál listar, 1976), sem Mitchell vitnar til í greininni. Eins og
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184
Page 185
Page 186
Page 187
Page 188
Page 189
Page 190
Page 191
Page 192
Page 193
Page 194
Page 195
Page 196
Page 197
Page 198
Page 199
Page 200

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.