Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Qupperneq 30

ÁGRIP ERINDA / XII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
E 17 Sjálfvirkt val mælipunkta í fjölrása augnbotnamyndum
til súrefnismælinga í augnbotni
Kóbcrt Arnar Karlsson2, Jón Atli Benediktsson2, Gunnar Már Zoega3, Gísli
Hreinn Halldórsson2, Pór Eysteinsson1-3, Einar Stefánsson1-3
'Læknadeild og 2verkfræðideild HÍ, 3augndeild Landspítala
rak@hi.is
Inngangur: Rannsóknarhópurinn vinnur að þróun tækjabúnaðar
til mælinga á súrefnismettun blóðrauða í æðakerfi augnbotna.
Tilgangur þessa verkþáttar er að þróa aðferð og hugbúnað sem
getur staðsett og þekkt æðar í sjónhimnu og sjóntaugarós í mönn-
um. Slíkur hugbúnaður er nauðsynlegur til sjálfvirkra mælinga á
súrefnismettun í augnbotnum.
Efniviður og aðferðir: Formfræðilegir virkjar eru notaðir til þess
að greina staðsetningu æða í augnbotnamyndum og stoðvigra
flokkari er notaður til þess að staðsetja sjóntaugarós. Nákvæmni
aðferðarinnar var prófuð á 15 augnbotnamyndum úr fimm aug-
um.
Niðurstöður: Mælipunktar voru valdir á dekksta svæði innan æða
til þess að lágmarka áhrif endurvarps frá æðaveggjum, samsvar-
andi mælipunktar eru valdir á sjónhimnunni rétt utan við æðina.
Við prófanir greindi aðferðin 96±4% (meðaltal ± staðalfrávik) af
100-150 pm breiðum æðunt, 82±8% af 70-99 pm breiðum æðum
og 43±14% af 30-69 prn breiðum æðum.
Alyktanir: Aðferðin gat greint æðar í augnbotnamyndum með
þó nokkurri nákvæmni. Vonast er li! að afrakstur þessa verkefnis
auðveldi og auki nákvæmni á útreikningum súrefnismettunar
blóðrauða og leyfi sjálfvirkar mælingar.
E 18 Geimgeislun og skýmyndun á augasteinum atvinnu-
flugmanna
Vilhjálmur Rafnsson1, Eydfs Ólafsdóttir2, Jón Hrafnkelsson3, Ársæll
Arnarsson2, Giovanni de Angelis4, Hiroshi Sasaki5, Friðbert Jónasson2
'Rannsóknastofa HI í heilbrigðisfræðum, 2augndeild, 3krabbameinsdeild
Landspítala,4NASA Langley Research Center, Hampton VA, USA, 5augn-
deild Kanasawa-háskóla, Uchinada, Japan
aamarsson@actavis.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að skoða hvort atvinnu-
flugmennska og geimgeislun sem henni fylgir, tengist skýmyndun-
um á augastein þegar stjórnað er fyrir áhrifum annarra þekktra
áhættuþátta.
Efniviður og aðferðir: Borin voru sarnan tilfelli skýmyndana á
augasteinum sem fundust í rannsókn á atvinnuflugmönnum annars
vegar og úr slembiúrtaki meðal Reykvíkinga hins vegar. Alls fóru
445 karlar í gegnum nákvæma augnskoðun auk þess sem þeir svör-
uðu spurningalista um heilsufar og lífsvenjur. Atvinnuflugmenn
voru 79 talsins. Upplýsingum var safnað um starfsaldur þeirra,
fjölda floginna klukkustunda og tegund flugvéla, sem voru fengnar
frá llugfélögum. Tímatöflur og flugprófílar gerðu kleift að reikna
út uppsafnaðan geislaskammt (mSv) hvers flugmanns með CARI-
6 hugbúnaði. Skýmyndun var skoðuð með raufarsmásjá og flokk-
uð og stiguð samkvæmt kerfi alþjóðaheilbrigðisstofnunarinnar.
Áhættuhlutfall (odds ratio) var reiknað með lógistískri aðhvarfs-
greiningu.
30 Læknablaðið/fylgiiut 50 2004/90
Niðurstöður: Hættan á skýmyndun í kjarna var 3,02 (95% C1
1,44-6,35) fyrir atvinnuflugmenn samanborið við aðra í rannsókn-
inni þegar stjórnað hafði verið fyrir áhrifum aldurs, reykinga og
sólbaða. Hættan á skýmyndun á berki meðal atvinnuflugmanna
var lægri en hjá samanburðarhópnum en sá munur reyndist ekki
marktækur í lógistískri aðhvarfsgreiningu þar sem stjórnað var
fyrir áhrifum sömu þátta. Starfsaldur atvinnuflugmanna og upp-
safnaður geislaskammtur (mSv) höfðu marktæk tengsl við hætt-
una á skýmyndun í augasteinum.
Ályktanir: Fyrri rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl milli skýmynd-
unar í kjarna og jónandi geislunar. Þessi rannsókn leiddi í ljós
tengsl milli geimgeislunar hjá atvinnuflugmönnum og skýmynd-
unar í kjarna augasteina, sem gæti bent til orsakasambands.
E 19 Áhrif útfjólublás Ijóss sólar á skýmyndun í augastein-
um Reykvíkinga. Augnrannsókn Reykjavíkur
Friðbert Jónasson. Ársæll Amarsson, Eydís Ólafsdóttir, Jóhannes Kári
Kristinsson, María S. Gottfreðsdóttir, Dan Öhman
Augndeild Landspítala
fridbert@landspitali.is
Inngangur: Rannsökuð voru hugsanleg áhrif útfjólublás ljóss sól-
ar á skýmyndun í augasteinum Reykvíkinga 50 ára og eldri.
Efniviður og aðferðir: Slembiúrtak úr þjóðskrá Reykvíkinga 50
ára og eldri, sama hlutfall fyrir hvern árgang og hvort kyn, 1045
einstaklingar voru skoðaðir og teknar Scheimpflug myndir og
sneiðmyndir af augasteini. Sólargeislar komast best að augum
frá temporal hlið og eru með brennipunkt þá nefmegin á auga og
þar með nefmegin á augasteini. Við notuðum þessar upplýsingar
ásamt upplýsingum um gleraugna- og sólgleraugnanotkun til að
meta uppsafnaða (cumulativa) útfjólubláa geislun frá sól fyrir
hvern einstakling.
Helstu niðurstöður: Einstaklingar sem voru virka daga meira en
fjórar klukkustundir daglega úti við á 3. og 4. áratug ævi sinnar og
á 5. og 6. áratug ævi sinnar (fólk sem vinnur utandyra) voru bornir
saman við einstaklinga sem voru lítið sem ekkert úti virka daga á
sama æviskeiði. Áhættuhlutfall (odds ratio) fyrir ský í berki fyrir
þá sem eyddu meiri tíma úti var 2,80 (95% CI 1,01-7,80; p<0,05)
fyrir fyrrnefnda aldurshópinn og 2,91 (95% CI 1,13-9,62; p<0,05)
fyrir síðarnefnda aldurshópinn. Fyrsta skýmyndun í berki fannst
oftast nefmegin og neðan til í augasteini og hlutfallið neðri nasal
fjórðungur borinn saman við efri temporal fjórðung var 1,53
(95% C1 1,38-1,68).
Ályktanir: Aukin útivist eykur hættu á skýi í berki augasteins.
Algengi skýs í berki er mest í þeim hluta augasteins sem verður
fyrir mestri útfjólublárri geislun.
E 20 Tengsl líkamsvaxtar og lengdar og þykktar hinna
ýmsu hluta augans í Reykvíkingum, 50 ára og eldri
Þór Eystcinsson1, Friðbert Jónasson1, Ársæll Arnarsson1, Hiroshi Sasaki2,
Kazuyuki Sasaki2
'Augndeild LSH, 2augndeild Kanazawa Medical University, Ishikawa, Japan
thore@landspitali. is