Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Qupperneq 41

AGRIP ERINDA /XII.
VÍSINDARÁÐSTEFNA
Markinið: Faraldsfræðirannsóknir hafa bent til þess að tengsl séu
milli efnahags og félagsstöðu og hættu á flogum og flogaveiki.
Fyrri rannsóknir hafa þó ekki tekið tillit til áhrifaþátta (confoun-
ding factors), svo sem höfuðáverka, heilaæðasjúkdóma, miðtauga-
kerfissýkinga, meðfæddra heilagalla og áfengisnotkunar. Við
rannsökuðum tengsl milli efnahags og félagsstöðu og nýgreindra
sjálfvakinna (unprovoked) floga og flogaveiki að teknu tilliti til
ofannefndra áhrifaþátta.
Eíniviður og aðferðir: Rannsóknin er hluti framskyggnrar rann-
sóknar á áhættuþáttum floga og flogaveiki meðal íslendinga.
Leitað var allra tilvika floga og flogaveiki meðal Islendinga á
öllum aldri sem greindust í fyrsta sinn á 39 mánaða tímabili á
árunum 1995-1999. Fyrir hvert tilvik voru valdir úr þjóðskrá til
samanburðar tveir einstaklingar af sama aldri og kyni sem ekki
höfðu fengið flog eða flogaveiki. Þjálfaðir spyrlar lögðu ítarlegan
staðlaðan spurningalista í síma fyrir öll tilvik (n=418) og sam-
anburðarhóp (n=835). Reiknað var áhættuhlutfall (odds ratio)
floga og flogaveiki eftir efnahag og félagsstöðu að teknu tilliti til
áhrifaþátta. Hjá börnum innan 16 ára var miðað við efnahag og
félagsstöðu foreldra.
Niðurstöður: Hjá fullorðnum hafði góður efnahagur (eigin bif-
reið, eignarhald á húsnæði, mánaðartekjur og herbergjafjöldi á
mann á heimili) verndandi áhrif gegn flogum og flogaveiki í heild
(OR=0,68; 95% CI=0,55-0,82) og einnig þegar tekið var tillit til
orsaka. Engin marktæk tengsl fundust milli efnahags og félags-
stöðu og floga meðal barna yngri en 16 ára.
Ályktanir: Efnahagur og félagsstaða eru áhættuþættir floga og
flogaveiki meðal fullorðinna, en ekki meðal barna. Þessi niður-
staða bendir til þess að efnahagur og félagsstaða hafi vaxandi
áhrif á flogaáhættu með aldrinum.
E 50 Cystatín C og GILT (gamma inducible lysosomal thiol
reductase) og vakasýning í mónócýtum
Snorri Páll Davíðsson1, Herborg Hauksdóttir1, Birkir Þór Bragason1, Leifur
Þorsteinsson’, Elías Ólafsson4, Astríður Pálsdóttir'
'Tilraunastöð HÍ í meinafræði að Keldum, 3Blóðbankinn, 4taugalækninga-
deild Landspítala
astripal@hi.is
Inngangur: Cystatín C er lítið prótein, 120 amínósýrur að lengd,
sem hindrar virkni cystein próteinasa af papain ætt og af leguma-
in ætt. Cystatín C er framleitt í flestum frumum líkamans og finnst
einnig í líkamsvessum, mest þó í mænuvökva og sæðisvökva.
Innan frumna ónæmiskerfisins tekur það þátt í sýningu vaka (anti-
gen presentation) með því að hindra cathepsin S og L og legu-
main próteinasa við niðurbrot á vaka próteinum og á óbreyttu
keðju MHC class II kerfisins (Ii). Stökkbreytt cystatín C prótein
fellur út í heilaslagæðum fólks sem eru arfberar fyrir L68Q stökk-
breytinguna í cystatín C.
Efniviður og aðferðir: Gersveppa-tvíblendingsskimun var fram-
kvæmd með cystatín C á cDNA genasafni úr hvítum blóðkornum.
Þrjú prótein ónæmiskerfisins tengdust cystatín C í gersveppum.
Eitt þeirra er GILT (gamma inducible lysosomal thiol reductase),
sem er tjáð víða við gamma-interferon örvun en er þar að auki
stöðugt tjáð í sýnifrumum ónæmiskerfisins, eins og angafrumum
(dendritic cells) og mónócýtum. GILT rýfur brennisteinsbrýr í
vakapróteinum við lágt pH í endosóm frumulíffærinu fyrir sýn-
ingu vaka í MHC class II sameindum á yfirborði sýnifrumna.
Einnig finnst GILT utanfrumna sem tvísúlfíð tengd tvennd þar
sem hlutverk þess er óþekkt.
Mónócýtar voru einangraðir úr blóði og ónæmislitaðir með
fjölstofna cystatín C mótefni úr kanínu og einstofna GILT mót-
efni úr mús. Flúrmerkt annars stigs mótefni voru síðan notuð
gegn músamótefnum annars vegar og kanínúmótefnum hins
vegar.
Niðurstöður og ályktanir: Þegar græn flúrlitun (cystatín C) var
lögð yfir rauða flúrlitun (GILT) í con-focal smásjá kom fram
gulur litur sem sýnir að GILT og cystatín C voru algjörlega á
sömu stöðum í frumum.
Þar sem cystatín C letur vakasýningar sem cystein próteinasa
hindri gæti það einnig verið að hindra GILT í hlutverki sínu við
undirbúning próteina fyrir vakasýningu.
E 51 Softigen, áhrifaríkur frásogshvati fyrir sumatriptan
neflyf
Sigríður Ólafsdóttir', Sigurlaug Sveinbjörnsdóttir2, Þóra Björg Magnús-
dóttir', Alda Ásgeirsdóttir', Á. Atli Jakobsson', Davíð R. Ólafsson1, Kol-
brún Hrafnkelsdóttir1, Eiríkur Stephensen1, Oddur Ingólfsson1, Friðrik
Guðbrandsson3, Sveinbjörn Gizurarson'
'Lyfjaþróun hf., 2taugalækningadeild og 3háls-, nef- og eyrnadeild Land-
spítala
sigridur@lyf.is
Inngangur: Mígreni þjakar 5-12% íbúa hins vestræna heims.
Rannsóknir hafa sýnt að sjúklingum finnst mikilvægast að með-
ferð við mígreniköstum lækni höfuðverkinn algerlega og virki
hratt. Sumatriptan stungulyf virkar best og hraðast af þeim lyfjum
sem notuð eru við mígreniköstum. Hraði frásogs virðist skipta
mestu máli fyrir góða verkun þessa lyfjaforms. Markmið þessa
verkefnis var að þróa sumatriptan neflyf með frásogshraða sem
svipar til stungulyfsins.
Efniviður og aðferðir: Mæld voru í kanínum frásogshraði og
aðgengi sumatriptan neflyfjaforma, sem innihéldu mismunandi
frásogshvata. Softigen®767 jók frásogshraðann mest og voru sum-
atriptan neflyfjaform sem innihéldu efnið prófuð í heilbrigðum
einstaklingum í tveimur klínískum tilraunum. Frásogshraði og
aðgengi lyfjaforma með Softigeni voru borin saman við sumatr-
iptan nefúða (Imigran®intranasal) og upplýsingar um stungulyfið
hafðar til viðmiðunar.
Niðurstöður: Eftir gjöf á Imigran® nefúða náðist hámarksstyrkur
í blóði þátttakenda (11 ng/mL) eftir 90 mínútur, en eftir gjöf á
neflyfi með Softigen®767 fékkst hámarksstyrkur (50 ng/mL) eftir
10-11 mínútur. Sumatriptan nær hámarksstyrk (64 ng/mL) 10
mínútum eftir gjöf stungulyfsins. Aðgengi Softigen lyfjaformanna
fyrstu 20 mínúturnar eftir lyfjagjöf var 40-70% af aðgengi stungu-
lyfsins, meðan aðgengi Imigran® nefúða var aðeins 4%.
Ályktanir: Tekist hefur að þróa sumatriptan neflyfjaform sem
hefur frásogseiginleika sem svipar til sumatriptan stungulyfsins.
Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90 41