Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Qupperneq 91

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
Helstu niðurstöður: Um firhmtungur barna í 9. og 10. bekk grunn-
skóla hafa alvarlegri þunglyndiseinkenni, að þeim forsendum
gefnum að væg þunglyndiseinkenni séu á bilinu 1-10 stig og alvar-
legri einkenni milli 11-30 stig. Marktækur munur var eftir kyni og
tjáðu stúlkur sig oftar með þunglyndiseinkenni en drengir. Börn
í 10. bekk reyndust marktækt hafa meiri þunglyndiseinkenni en
þau sem yngri voru. í heild sýndu niðurstöður rannsóknarinnar
að marktæk tengsl eru á milli alvarlegri þunglyndiseinkenna og
allra lýðfræðilegu þáttanna, það er lægri menntunar foreldra,
búsetu í dreifbýli og raskaðs fjölskylduforms.
Helstu ályktanir: Þessar niðurstöður varpa ljósi á mikilvægi þess
að skima fyrir vanlíðan hjá börnum og unglingum til að geta
aðstoðað þau til að takast á við og vinna úr vanlíðan sem tengist
daglegri tilveru þeirra og ef vel væri þyrfti að vera lykilþáttur í
allri skólaheilsugæslu.
V 56 Samanburður á áhrifum andlegrar og líkamlegrar líð-
anar á foreldra heilbrigðra og veikra nýbura
Guðrún Kristjánsdóttir1-2, Margrét Eyþórsdóttir1-2
'Hjúkrunarfræðideild HÍ, 2Landspítali
gkrist@hi.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að bera saman for-
eldra heilbrigðra og veikra nýbura og aðlögun þeirra að foreldra-
hlutverkinu hvað andlega og líkamlega líðan þeirra varðar.
Efniviður og aðferðir: Notast var við framskyggnt langtímasnið
(panel). Tilviljanaúrtak heilbrigðra nýbura úr Hreiðrinu og sæng-
urkvennagangi og foreldrar allra barna sem útskrifuð voru af
vökudeild á þeim tíma sem rannsóknin stóð yfir var valið. Samtals
220 foreldrar (63,2% heimtur) 100 úr Hreiðri, 52 af sængurkvenn-
agangi og 68 af vökudeild. Þátttakendur svöruðu SCL90 spurn-
ingalistanum um andlega og líkamlega líðan síðustu sjö daga fyrir
heimferð af deild (T 0). Frekari gögnum var safnað í tveimur
heimsóknum á heimili foreldranna, viku (T I) og sex vikum eftir
útskrift (T II). í báðum heimsóknum svöruðu foreldrar aðlögun-
arspurningalista Kenners auk lýðfræðilegra spurninga, og á TII
svöruðu þau aftur SCL90 um andlega og líkamlega líðan.
Helstu niðurstöður: Að teknu tilliti til kyns, aldurs og deildar sem
dvalið var á hefur líðan fyrir heimferð (T 0) marktæk áhrif á for-
eldraaðlögun eina viku eftir heimferð (p<0,001) sem síðan hafði
marktæk áhrif á líðan þeirra sex vikum eftir heimferð (Beta=
<0,05). Líðan fyrir heimferð er háð kyni, aldri og deild sem dvalið
var á. Aðlögun einni viku eftir heimferð er aðeins háð kyni en
líðan sex vikum eftir heimferð háð deild sem dvalið var á. Að
teknu tilliti til kyns, aldurs og deildar sem dvalið var á hefur líðan
við útskrift óháð aðlögun bein áhrif á líðan sex vikum eftir heim-
ferð (p<0,001).
Helstu ályktanir: Meta þarf andlega og líkamlega líðan foreldra
fyrir heimferð frá fæðingarstofnun og heima fyrstu vikurnar eftir
heimkomu og veita viðeigandi þjónustu bæði til fyrirbyggingar
og íhlutunar ef ástæða þykir til þar sem líðan fyrir heimferð hafi
áhrif á aðlögun og líðan.
V 57 Rannsókn á breytingum á líkamsstærð barna sem
fædd eru 1986,1991 og 1995 fram til 2002
Guðrún Kristjánsdóttir1'2, Aslaug Kristjánsdóttir1, Elínborg Einarsdóttir'
■Hjúkrunarfræðideild HI, 2Landspítali
gkrist@hi.is
Inngangur: Umræða er um hvort íslensk börn séu að þyngjast
og rannsóknir sýna misvísandi niðurstöður þess efnis þó svo að
flestum sýnist svo vera. Tilgangur var að rannsaka vaxtarsögu
þriggja árganga íslenskra skólabarna til að athuga hvort greina
megi breytingar á milli árganga.
Efniviður og aðferðir: Urtak var tilviljunarúrtak 602 barna úr 14
völdurn grunnskólum fædd 1986, 1991 og 1995 á höfuðborgar-
svæðinu. Kynjahlutföllum var haldið jöfnum, 299 stúlkur og 303
drengir í endanlega úrtakinu. Gögnum var safnað úr heilbrigð-
iskrám barnanna. Skráð var hæð í cm og þyngd í grömmum og
reiknaður líkamsþyngdarstuðull kg/m2 við fæðingu, 4, 6, 9, og
14 ára aldur. Skráð var kyn, lífaldur í mánuðum við mælingu og
búseta eftir skólaheilsugæsluumdæmi.
Helstu niðurstöður: Tilgátu um að íslensk börn á skólaaldri á
Reykjavíkursvæðinu væru að þyngjast umfram hæð var hafnað.
Tíðni of feitra drengja fer þó vaxandi, 1,0% drengja fæddra árið
1986 á móti 3,9% drengja fæddra 1995 við fjögurra ára aldur.
Minni munur reynist þó í þessum sömu árgöngum við 6 ára aldur,
eða 2,0% á móti 3,2%, og er ekki marktækur. Tíðni of feitra
stúlkna fer hins vegar lækkandi. Við fjögurra ára aldur voru 6,9%
stúlkna sem fæddar eru árið 1986 of feitar en 3,2% þeirra sem
fæddar eru 1995. Við 6 ára aldur eru tölurnar 4,0% á móti 3,2%
fyrir sömu árganga en ekki marktækur. í heild eru börn ekki
að þyngjast umfram hæð en marktækur munur er eftir búsetu í
Vesturbæ Reykjavíkur/Seltjarnarness annars vegar og Breiðholts
hins vegar (p<0,01).
Helstu ályktanir: Skoða verði nánar og fylgjast með líkamsstærð
barna og hafa gætur á þeim þáttum sem tengjast þyngdaraukn-
ingu umfram hæð fremur en að alhæfa um að þau séu að þyngjast.
Niðurstöðurnar benda þó til að ákveðnir hópar barna í samfélag-
inu séu að þyngjast umfram aðra og einnig léttast.
V 58 Áhrifaþættir á notkun getnaðarvarna meðal unglings-
stúlkna og pilta
Sóley S. Bendcr
Hjúkrunarfræöideild HÍ, læknadeild HÍ
ssb@hi.is
Inngangur: Rannsóknir á notkun getnaðarvarna meðal unglinga
hafa einkum beinst að stúlkum og er algengt að skoða notkun
eftir tegundum getnaðarvarna. Tilgangur þessarar rannsóknar
var að athuga hvort munur væri á afstöðu kynjanna til notkunar
getnaðarvarna og hvort sú afstaða ásamt öðrum áhrifaþáttum
gæti skýrt út notkun getnaðarvarna meðal þeirra.
Efniviður og aðferðir: Gerð var iandskönnun meðal 2500 ung-
menna 17-20 ára sem valin voru eftir lagskiptri slembiúrtaks-.
aðferð úr þjóðskrá, 20% piltar og 80% stúlkur. Gagnagreining'
byggðist á kynferðislega virkum einstaklingum, alls 1405 ung-
Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90 91
L