Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Side 99

ÁGRIP VEGGSPJALDA / XII. VÍSINDARÁÐSTEFNA HÍ
Efniviður og aðferðir: (+)-Handhverfa úsnínsýru var einangruð
úr fléttunni Cladonia arbuscula (hreindýrakrókar) og (-)-formið
úr Alecloria ochroleuca (skollakræða). Efnabygging og hreinleiki
efnanna voru staðfest með 'H og 13C NMR og mælingum á opt-
ískum snúningi pólariseraðs ljóss. Skífunæmispróf voru gerð til
skimunar gegn 4 örverutegundum frá munnholi; Streptococcus
mutans, Streptococcus sanguis, Lactobacillus og Candida albic-
ans og 2 algengum sýklum; Escherichia coli og Staphylococcus
aureus. Þynningarnæmispróf voru gerð á tvenns konar örveru-
ræktum; fljótandi rækt og örveruþekjurækt.
Niðurstöður: Handhverfur úsnínsýru voru jafnvirkar gegn öllum
Gram jákvæðu bakteríunum sem prófaðar voru. Mesta virkni var
gegn Streptococcus sanguis og voru MIC (minimum inhibitory
concentration) og MBC (minimum bactericidal concentration)
gildi jöfn í fljótandi rækt; 3,9 p.g/ml.
Ályktanir: Enginn munur var á örveruhemjandi virkni hand-
hverfanna tveggja. Eins og búast mátti við, miðað við niðurstöður
sem fengist hafa fyrir sýklalyf og önnur örveruhemjandi efni,
voru bakteríurnar ónæmari fyrir virkni úsnínsýru þegar þær voru
ræktaðar í örveruþekju samanborið við fljótandi rækt.
V 79 Veiruhemjandi efni úr íslenskum fléttum
Anna Kristín Óladóttir'. Þorgerður Árnadóttir2, Auður Antonsdóttir2,
Hörður Kristinsson3, Kristín Ingólfsdóttir'
‘Lyfjafræðideild HÍ, 2Rannsóknastofa í veirufræði Landspítala, 3Náttúru-
fræðistofnun Islands, Akureyrarsetur
annao@hLis
Inngangur: Markmið var að rannsaka innihaldsefni ellefu
íslenskra fléttna (sambýli sveppa og þörunga) efnafræðilega og
skima fyrir veiruhemjandi virkni þeirra gegn þremur veiruteg-
undum; RSV (respiratory syncytial virus), HSVI (herpes simplex
virus type I) og HSV II (herpes simplex virus type II).
Efniviður og aðferðir: Útdrættir úr fléttunum voru gerðir í
Soxhlet búnaði með misskautuðum leysiefnum og veiruhemj-
andi virkni þeirra metin in vitro með PRA (Plaque Reduction
Assay) aðferð. Auk þess voru eituráhrif fléttuefnanna á ósýktar
apanýrnafrumur (MA 104) metin með smásjárskoðun og litun. I
hverjum útdrætti eru fjölmörg efni og til að þrengja leit að virku
efni er stuðst við lífvirknileidda einangrun (bioguided fraction-
ation). Við einangrun virkra efni á hreinu formi er notuð SPE
(solid phase extraction) súluskiljun og þunnlagsgreining (TLC).
Sameindabyggingar virkra efna eru einkum skilgreindar með
vetnis- og kolefniskjarnagreiningu ('H og 13C NMR).
Niðurstöður: Útdrættir úr fimm fléttutegundum sýndu marktæka
veiruhemjandi virkni gegn öllum veirunum þremur; Parmelia sax-
atilis (snepaskóf), Cladonia subcervicornis (skorulauf), Peltigera
kristinssonii (dældaskóf), Alectoria nigricans (surtarkræða)
og Cetraria islandica (fjallagrös). Almennt höfðu útdrættirnir
öflugri áhrif á RS-veiruna heldur en herpes simplex veirurnar.
Fléttuefnin höfðu í flestum tilvikum engin eituráhrif á MA 104
frumurnar í þeim styrkleika sem sýndi veiruhemjandi áhrif.
Ályktanir: Veiruhemjandi virkni var staðfest fyrir innihaldsefni
fimm fléttutegunda. Virknin var nægilega öflug til að verð-
skulda frekari rannsóknir þar sem virk efni verða einangruð úr
útdráttum, hreinsuð og greind til að ákvarða sameindabyggingu.
Veiruhemjandi virkni hreinna skilgreindra efna verður borin
saman við virkni markaðssettra lyfja.
V 80 Þróun á alginatfilmum til notkunar í munnholi
Skúli Skúlason1-2, Magnes S. Ásgeirsdóttir1, Þórdís Kristmundsdóttir1
'Lyfjafræðideild HÍ, 2Líf-Hlaup ehf.
skulis@hi.is
Inngangur: Vaxandi áhugi er á að nota lífhimnubindandi filmur
til að gefa lyf staðbundið í munnhol eða systemískt um munnhol-
ið. Markmið verkefnisins var að þróa aðferð sem gefur einsleitar
filmur en hafi jafnframt ekki áhrif á eiginleika burðarefna og
lyfja. Margar fjölliður hafa góða lífhimnubindandi eiginleika og
henta því sem burðarefni.
Efniviður og aðferðir: Notaðar voru þrjár mismunandi fjölliður
til að búa til himnur og voru þær bornar saman með tilliti til
viðloðunar-, slitþols- og bólgnunareiginleika. Fjölliðurnar voru
karbopól 981 NF, karbopól 1382 og natríum alginat. Hýdroxýpró
pýlmetýlcellulosa (HPMC) var notuð með fjölliðunum til að bæta
eiginleika filmanna. Viðloðunar- og slitþolsmælingar voru fram-
kvæmdar með TA-XT2Í texture analyser. Gervimunnvatnslausn
var notuð til að meta bólgnun og sundrun filmanna.
Niðurstöður: Allar filmurnar sýndu ágæta viðloðunareiginleika
en alginatið gaf bestu niðurstöðurnar. Bólgnun karbopólfilmanna
var óviðunandi þar sem bólgnunin fól aðallega í sér verulega
aukningu á flatarmáli þeirra. Bólgnun alginatfilmanna var við-
unandi og kom í ljós að þær vildu eyðast/sundrast eftir tiltekin
tímabil í munnvatnslausninni háð styrk alginatsins í samsetn-
ingunni. Slitkraftur og teygjanleiki filmanna var metinn með
slitþolsprófi en með auknu HPMC magni jókst slitkraftur þeirra.
Alginatfilmurnar höfðu mestan slitkraft en jafnframt minnstan
teygjanleika. Niðurstöður sýndu að magn mýkingarefnis hafði
áhrif en eftir því sem styrkur mýkingarefnisins jókst, þá minnkaði
viðloðun og slitkraftur filmanna.
Ályktanir: Þróuð var aðferð til að framleiða slímhimnubindandi
filmur. Aðferðin er einföld í framkvæmd og hægt að nota sömu
framleiðsluaðferðina fyrir mismunandi fjölliður. Niðurstöður
sýndu að alginat getur hentað vel sem burðarefni í filmur.
V 81 Aukin leysni torleystra fléttuefna af flokki díbensófúr-
ana, depsíða og depsídóna og virkniprófanir á illkynja frumur
I’órdís Kristmundsdóttir1, Elsa Jónsdóttir1, Helga Ögmundsdóttir2-3, Kristín
Ingólfsdóttir'
'Lyfjafræðideild HÍ, 2rannsóknastofa í sameinda- og frumulíffræði Krabba-
meinsfélagi íslands, 3Iæknadeild HÍ
thordisk@hi.is
Inngangur: Það hefur torveldað rannsóknir á vaxtarhemjandi
áhrifum fléttuefna á illkynja frumur hversu torleysanleg mörg
fléttuefni eru. Þó svo að oft sé hægt að leysa fléttuefnin upp í
leysum eins og DMSO, etanóli eða tetrahydrofuran þá eru þetta
ekki kjörleysar fyrir prófanir á virkni á frumulínur. Markmið
Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90 99