Læknablaðið : fylgirit - 01.12.2004, Qupperneq 107

AGRIP VEGGSPJALDA / XII. VISINDARAÐSTEFNA Hl
Willebrand faktors (vWF:ac) var mæld sem ristocetin kofakt-
or (vWF:RCo) og/eða kollagen binding (vWF:CB). Skilyrt var
að mælingin væri lág í tveimur sýnum frá sama einstaklingi. I
mælingahlutanum voru 39 (62%) þátttakenda með (RB) mældir
auk 151 einkennalauss í viðmiðunarhópi.
Niðurstöður: Af 809 sem svöruðu voru 63 (8%) með RB ef langar
tíðablæðingar voru ekki taldar með. RB var til staðar hjá 7% pilta
og 10% stúlkna (en hjá 14% stúlkna ef blæðingar s8 dagar voru
teknar með). Minnkuð vWF:ac var hjá hjá 26% í RB hópi en 8%
í viðmiðunarhópi (p=0,0044). Af 10 sem voru með lágan vWF:
ac uppfylltu tveir skilgreiningu fyrir von Willebrands sjúkdóm
(vWD) (lágur vWF:ac með fjölskyldusögu) en ekki hinir átta.
Enginn úr viðmiðunarhópi uppfyllti skilgreiningu fyrir vWD.
Af þeim sem mældust með minnkað vWF:ac voru 20/22 (91%) í
blóðflokki O (55% íslendinga eru í blóðflokki O). Einstaklingar
í blóðflokki O voru með lengri PFA-100 lokunartími (CT coll/epi
eða CT coll/ADP) og CT var í öfugu hlutfalli við vWF. RB og
lágur vWF:ac var til staðar hjá 1,8% þeirra sem voru rannsak-
aðir.
Ályktanir: Minnkuð vWF virkni (vWF:ac) er marktækur áhættu-
þáttur fyrir RB hjá unglingum jafnvel þótt vWD væri ekki til stað-
ar. Minnkuð virkni vWF var oftast tengd blóðflokki O. Skimpróf
(BT and CT) tengdust minnkaðri vWF:ac hjá einstaklingum með
blæðingaeinkenni.
V 102 Greining Campylobacter smits í saur alifugla, saman-
burður á PCR tækni og hefðbundnum ræktunaraðferðum
Sigríður Hjartardóttir1, Vala Friðriksdóttir', Signý Bjarnadóttir', Guðbjörg
Jónsdóttir', Katrín Ástráðsdóttir', Eggert Gunnarsson', Jarle Reiersen2
'Tilraunastöð Háskóla íslands í meinafræði að Keldum, 2embætti yfirdýra-
læknis
sigrhj@hi.is
Inngangur: Campylobactersýking er algengasta orsök matar-
sýkinga á íslandi í dag. Ein aðaluppspretta sýkingarinnar eru
alifuglar, sérstaklega þó kjúklingar en neysla á kjúklingum hefur
stóraukist á kostnað annarra kjötafurða hin síðari ár.
Á Tilraunastöð Háskóla íslands í meinafræði að Keldum er
unnið við eftirlit á Campylobactermengun í alifuglaeldi. Eftirlitið
byggist á því að tekin eru saursýni úr fuglunum fyrir slátrun og
þeim sáð út með hefðbundnum aðferðum á sértækan agar sem
greinir Campylobacterþyrpingar frá öðrum bakteríum í saur.
Þeim eldishópum sem greinast Campylobacter jákvæðir er slátrað
sér og kjötið fryst. Jafnframt eru tekin botnlangasýni úr hverjum
sláturhópi og ræktað frá þeim á sama hátt og saursýnunum.
Stundum kemur fyrir að Campylobacter greinist við slátrun
en ekki í eldi. Pá getur krossmengun átt sér stað ntilli neikvæðra
og jákvæðra hópa í sláturhúsinu og hætta á að menguð vara fari
á ntarkað. Mikilvægt er að fá að vita með sem stystum fyrirvara
um ástand eldisstofnsins áður en til slátrunar kemur.
Efniviður og aðferðir: Tekin voru sýni úr eldisfuglum yfir sum-
armánuðina árið 2004. Saursýnunum var sáð á tvær tegundir af
sértækum agar auk þess sem DNA var einangrað úr sýnunum.
Notaðir voru vísar sem magna upp raðir á 16S rRNA baktería
sem tilheyra flokki Campylobacter spp.
Niðurstöður: Niðurstaðan er sú að sameindalíffræðilega aðferðin,
PCR tæknin, er bæði næmari og hraðvirkari en hefðbundnu rækt-
unaraðferðirnar en hún tekur um það bil átta klukkustundir á
móti 48 klukkustundum sem ræktanirnar taka.
Ályktanir: Til þess að tryggt sé að menguð vara blandist ekki
saman við ómengaða við slátrun þarf að stytta þann tíma sem
tekur að greina Campylobacter í saur eldisdýra. PCR aðferðin er
kjörin til þessara nota.
V 103 Selen og glútationperoxídasavirkni (GPX virkni) í blóði
úr meðgengnum og ólembdum ám og selen í heysýnum
á riðulausum bæjum, fjárskiptabæjum og riðubæjum á ís-
landi
Þorkell Jóhannesson', Kristín Björg Guðmundsdóttir2, Tryggvi Eiríksson3,
Jed Barash1-2', Jakob Kristinsson', Sigurður Sigurðarson2
'Rannsóknastofa í lyfja- og eiturefnafræði Lyfjafræðistofnun HÍ, 2rannsókna-
deild yfirdýralæknis í dýrasjúkdómum að Keldum, 3Rannsóknastofnun
landbúnaðarins Keldnaholti, *Fulbright styrkþegi
kristigu@huis
Inngangur: Kannað var hvort selen (Se) í heyi eða Se og GPX
virkni í blóði sauðfjár gæti tengst staksettri (sporadic) uppkomu
riðuveiki hér á landi.
Efniviður og aðferðir: Bæjum var skipt í þrjá flokka. Fyrsti flokk-
ur: riðulausir bæir á riðusvæðum. Annar flokkur: fjárskiptabæir
(riða komið upp eftir 1980, en síðar skipt um fé). Priðji flokkur:
riðubæir (riða í gangi á rannsóknatímabilinu). Heysýnum (rúllu-
baggar, 88 sýni) var safnað á 19 bæjum (14 í Vatnsdal og Víðidal)
af uppskeru áranna 2002 og/eða 2003 og Se ákvarðað. Selen og
virkni GPX var ákvarðað í blóð áa á átta riðulausum bæjum og
fjárskiptabæjum í Vatnsdal, fyrst ólembdra haustið 2002 og síðar
lembdra vorið 2003. Þá var Se ákvarðað í blóði ólembdra áa á fjór-
um riðubæjum. Loks var aflað gagna frá 20 dýralæknum um land
allt um tíðni einkenna um selenskort.
Niðurstöður: Þéttni Se var lítil eða mjög lítil í öllum heysýnum og
var staðtölulega hin sama í öllum flokkum. Gögn frá dýralæknum
bentu til þess að einkenni um selenskort þekkist um land allt.
Þéttni Se í blóði ánna ólembdra (haust) var marktækt meiri en
lembdra (vor). Virkni GPX, sem að öllu jöfnu ákvarðast af magni
Se, minnkaði einnig marktækt frá hausti til vors, en hlutfallslega
minna. Enginn marktækur munur var á þéttni Se eða virkni GPX
milli flokka.
Ályktanir: Þéttni Se í heyi bendir sterklega á selenskort. Sam-
kvæmt gögnum dýralækna gæti selenskortur verið um allt land.
Við byrjandi selenskort minnkar virkni GPX minna en nemur
minnkun á Se þéttni, og er því varasamt að nota GPX óskilyrt
sem mælikvarða á Se þéttni. Olíklegt er að Se tengist beint upp-
komu á staksettri (sporadic) riðu í sauðfé á íslandi.
Læknablaðið/fylgirit 50 2004/90 107