Tímarit Máls og menningar - 01.07.1946, Síða 30

140
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Hrafn: 13. „Úlfhéðnar þeir heita
er í orrustum
blóðgar randir bera,
vigrar rjóða
þá er til vígs koma,
þeim er þar sisst saman.
Áræðismönnum einum
hygg eg þar undir felast
skyli sá hinn skilvísi,
þeim er í skjöld höggva“.
Valkyrja: 14. „Að leikurum og trúðum
hefi eg þig lítt fregið.
Hver er örgáti
þeirra Andaðar
að húsum Haralds?"
13. 1. úljhéSinn merkir ‘úlfskinn’, og má Vera að kappar þessir hafi klæðzt
slíkum skinnum, en hitt mun þó sönnu nær að því hafi verið trúað að þeir
væru hamrammir og gætu brugðizt í úlfslíki. Líklegt er að berserkur sé sams
konar merkingar og hafi í fyrstu verið haft um menn er tekið gætu á sig bjarn-
arlíki (þá er ber- rót orðsins björn, enda heitir blauða dýrið bera). Þess skal
þó getið að reynt hefur verið til nýlega að vekja upp gamlan skilning orðsins,
að ber- sé lýsingarorðið (nakinn), og sé berserkur maður sem gangi fram í
bardaga af svo miklum móði að hann fleygi af sér fötum og æði fram í berum
serknum. 4. vigur kvk. spjót. 6. sisst (í handritum skrifað sist) mun vera
sögnin sissa ‘vísa til sætis’ (sissa e-m í öndvegi); yrði þá að gera ráð fyrir að
skyldleikinn við orðið sess hefði verið orðinn óljós, svo að sögnin hefði þýtt
‘fá e-m stað, skipa’ (sbr. setja, sem haft er í víðtækari merkingu en hinni upp-
haflegu: láta sitja). 9. skyli konungur; í orrustum valdi konungur hina
hraustustu menn til að standa hjá sér (gera um sig skjaldborg), og mátti þá
segja að hann fælist undir þeim, tryði þeim fyrir vernd sinni. Rétt mál væri
annaðhvort: . . . jelist \ skyli sá hinn skilvísi eða: . . . jelast \ skylja þann hinn
skilvísa. í Haraldsþætti Flateyjarbókar er textinn frábrugðinn: Áræðismönn-
um einum | hygg eg þar hæfa að standa \ þá er skatnar skilvísir | í skjöld
höggva.
14. 1. Leikara og trúða er oft getið á miðöldum; kirkjan hafði jafnan horn
í síðu þeirra, og eru þeim því valin mörg hæðileg orð í ritum, en listir þeirra.