Tímarit Máls og menningar - 01.07.1946, Side 49
LÝÐRÆÐI
159
arsannindi, samsvörun borgaraflokka, yfirstéttar og auðvalds ann-
ars vegar, hinna ósviknu verklýðsflokka, alþýðustéttar og sósíalisma
hins vegar, haggast ekki fyrir það, að borgaraflokkunum tekst um
sinn að tryggja sér stjórnmálafylgi mikils hluta þeirrar alþýðu, sem
ætti samkvæmt réttum rökum að skipa sér undir merki sósíalismans.
Enda þótt hver borgaraflokkanna sé fulltrúi ákveðinnar deildar
forréttindastéttarinnar og tákn um sérhagsmuni þeirrar deildar í til
teknum efnum,* er alls ekki til að dreifa neinum óyfirstíganlegum
hagsmunaandstæðum þeirra í millum. Hagsmunastreita og stefnu-
munur þessara flokka verður jafnan aukaatriði og snýst aldrei um
sjálft aðalatriði þjóðmálanna, hvort vera skuli stéttaþjóðfélag eða
stéttlaust. Um varðveizlu stéttaþjóðfélagsins eru þeir allir sammála
og geta J)ví jafnan, ef á reynir, gengið til samfylkingar gegn raun-
verulegum andstæðingi. Borgarastéttina í heild skiptir það og litlu,
hvernig kjörfylgi deilist milli þessara flokka, því að á meðan þeir
eru í meiri hluta að samanlögðu á þingi og í stjórn, er það tryggt,
að ekki verði haggað við stéttagrundvelli þjóðfélagsins og samfé-
lagsvöldum hennar. Flokkaskipun stéttaþjóðfélagsins breytti jafn-
vel ekki um eðli, og borgaralýðræðið væri vissulega með öllu óskert,
þó að allir horgaraflokkarnir rynnu saman, þannig að einungis einn
borgaraflokkur stæði andspænis einum sósíalískum flokki. Breyt-
ingin væri ekki fólgin í öðru en því, að mynd flokkaskiptingarinnar
væri orðin einfaldari, svo að auðveldara væri að átta sig á höfuð-
atriðinu, raunverulegri tvískiptingu hinna pólitísku hagsmuna,
sem svarar einmitt til áður nefndrar tvískiptingar efnahagsmuna
og stétta. Barátta borgaraflokkanna sín á milli snýst eingöngu um
það, hversu hverjum um sig megi takast að tryggja sérhagsmuni
síns stéttarbrots með Jdví að styrkja stöðu sína á þingi, koma sínum
mönnum í embætti og svo framvegis, þar sem barátta höfuðfylking-
anna tveggja snýst raunverulega urn þjóðfélagsyfirráðin, stétta-
grundvöll þjóðfélagsins og tilveru stéttanna sjálfra. Baráttu borgara-
* Hér er auðvitað aldrei um nein fastákveðin mörk að ræða. Sami stjórn-
málaflokurinn getur til dæmis komið fram sem fulltrúi ýmissa stéttabrota,
en sum þeirra geta hins vegar átt sér fleiri en einn flokk að fulltrúum, svo að
alltaf er nokkurri tilviljun háð, hversu margir flokkarnir eru og hvernig þeir
skiptast eftir stéttum.