Tímarit Máls og menningar - 01.07.1946, Síða 109

STUTTHOF
219
einu sinni hin ágætu nazistablöð, komið í fangabúðirnar), var 25.
janúar lagt af stað með 12 til 15 þúsund fanga frá Stutthof. Allir
þeir, sem ekki álitu sig ferðafæra, fengu boð um að vera eftir. Auk
þeirra urðu allar konur eftir, þar á meðal hinar fyrrnefndu Gyðinga-
konur, er voru brenndar inni í fangabúðunum, áður en Rússar náðu
að setjast um staðinn. Hvað eiginlega varð af öllum hinum, sem
eftir urðu, er ekki upplýst enn. Sumum var bjargað, þar á meðal
Dönum, aðrir létu lífið.
Afdrif hinna 12 til 15 þúsund fanga, sem lögðu fótgangandi af
stað frá Stutthof, getur maður gert sér í hugarlund út frá því, sem
varð um hópinn, sem við vorum í. Eftir aðstæðunum má gera ráð
fyrir, að minnsta kosti helmingur allra fanganna hafi látið lífið,
áður en Rauði herinn gat frelsað þá. Hungur og sjúkdómar urðu til
þess, þrátt fyrir hjálp og umönnun Rússanna, að margir dóu eftir
lausnina.
Hvaða afdrif hópurinn fékk, sem við vorum í, vitum við aftur
á móti nákvæmlega. Flestir í þeim hópi voru Danir, Pólverjar og
Rússar, auk nokkurra Norðmanna.
Við komum úr tveimur bröggum, bragga 5, en þar bjó meirihlut-
inn af Dönunum, og bragga 7, sem var aðallega skipaður Rússum.
Þess ber að geta, að íbúar þessara bragga voru hraustastir allra í
fangabúðunum.
Hinn 25. janúar gengu þessir tveir hópar út úr Stutthof fanga-
búðunum í fylkingu, sem var að tölu 1198 menn.
í níu sólarhringa vorum við látnir þreyta gönguna í hríðarveðri
á svelluðum vegum í hnésnjó og næstum því matarlausir, í hæsta
lagi nokkrar kartöflur í örfá skipti. Þegar við gátum ekki komizt
lengra og það þurfti að sverfa hart að til þess, að SS-mennirnir
viðurkenndu það, gistum við í köldum, lekum hlöðum. Eflir fyrstu
tveggja daga gönguna tóku lík félaga okkar, sem á undan höfðu
farið, að liggja á vegarbrúnunum eins þétt og símastaurarnir standa
heima. Hver sem ekki gat fylgzt með og gafst upp eða gat ekki stað-
ið upp eftir hvíld, var formálalaust skotinn í hnakkann og skilinn
eftir á vegarbrúninni. Aftan við hverja fylkingu gekk vopnaður
SS-böðull með hund.
A þennan hátt fórum við urn héraðið, sem áður hafði verið hluti