Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Síða 12

Tímarit Máls og menningar
Hvernig finnst þér ísland þola samanburðinn við önnur lönd sem þú kynnt-
ist? Er Island ríkt land eða fátœkt?
Samanborið við þróunarlöndin, sem ég kynntist þó ekki af raun heldur að-
eins lítillega af lestri og afspurn, ber ísland mjög hátt hvað almenna menntun
fólksins varðar, svo og alla efnahagsafkomu. Táp og almenn starfshæfni hins
íslenzka borgara er eflaust með því bezta sem gerist, hvar svo sem borið er
niður, þó að hér skorti hinsvegar áberandi á sérhæfni á mörgum tækni- og
iðnaðarsviðum.
Samanburður á landkostum Islands og annarra landa er torveldur enda til-
gangslítill. Þó er naumast skynsamlegt að leyna þeirri staðreynd að landið
er tiltölulega snautt að gæðum, jafnt þótt landgrunnið sé talið með. Vegna
auðlegðar sjávarins í kringum landið fyrst og fremst geta 200.000 manns
lifað hér ágætu lífi. En fyrir tvær miljónir manna, til dæmis að taka, myndi
sjórinn hrökkva skammt sem megin-fjárhagsundirstaða, með núverandi
vinnslu sjávarafla og án ræktunar hafsins. Landið, þótt þaulræktað væri,
myndi naumast framleiða nægt kjöt og mjólk fyrir þennan mannfjölda; og
áður en þjóðin teldi eina miljón, myndi vatns- og jarðhitaorka landsins vænt-
anlega fullnýtt, þótt almannaþarfir og létta-iðnaður kæmu aðeins til, en ekki
stóriðja.
Hvaða verkefni telur þú brýnust í þjóðarbúskap Islendinga?
Það færi naumast vel á því, ef ég þættist hafa ótvírætt svar við þessari mik-
ilvægu spurningu. Þó sýnist mér eðlilegt og skylt að við gerum okkur eftir-
farandi ljóst:
1) Að ísland verður jafnan að halda uppi mikilli útflutningsframleiðslu
ef þjóðin ætlar sér að lifa „mannsæmandi“ lífi eins og krafizt er um þessar
mundir, og að meginútflutningur okkar mun um langt skeið verða fiskur í
einhverju formi. Af öðrum líklegum útflutningsvörum úr íslenzku hráefni
mætti nefna vel unnar ullarvörur. Koma hér til sérstakir eiginleikar íslenzku
ullarinnar, svo og að ull heldur almennt velli og vel það í samkeppni við ört
vaxandi gerviefnaiðnað.
2) Að brýna nauðsyn ber til þess að framkvæma nægilegar rannsóknir svo
að unnt sé að fylgjast vel með magni fiskistofnanna kringum landið, og gera
viðhlítandi öruggar ráðstafanir til að vernda þá og viðhalda þó hámarksveiði
um langt árabil.
3) Að aðkallandi er að vanda og auka nýtingu jarðvegs og fiskirækt í ám
122