Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Page 94

Tímarit Máls og menningar
Slurluson sé höfundur Egils sögu og
Sturla Þórðarson höfundur Grettis
sögu og Brandur Jónsson höfundur
Hrafnkels sögu, þá er hægt að hafa
málfar þessara höfunda til hliðsjón
ar, þar sem eftir þá liggja rit, sem
ekki er efazt um að þeir hafi ritað.
Og nú vill Pétur Hallberg halda því
fram, að með samanburði á málfari
ýmissa rita sé hægt að sanna höfund-
arrétt, sé hægt að miða við önnur rit
þess höfundar. Aðstaðan er erfiðari,
þegar um er að ræða líkur eða rök
fyrir því, hvort Þorvarður Þórarins-
son muni höfundur að ákveðnu riti,
þar sem ekki er um neitt rit að ræða,
sem hann hefur verið talinn höfund-
ur að. Eftir Þorvarð eru þó til tveir
stúfar úr sendibréfi, er hann reit
Magnúsi konungi lagabæti árið 1276,
og tilfærir Barði þá í ritgerð sinni.
Þessir bréfstúfar eru ekki nema rúm
hundrað orð, en fallast verður á þann
dóm Barða, að þau bera vitni sér-
kennilegum og snjöllum rithætti. Og
þess er ekki að dyljast, hve undarlega
mörg einkenni þessa bréfs koma heim
við Njálustílinn. Yfir stílnum er reisn,
sem stingur algerlega í stúf við um-
hverfið, þar sem þau birtast. Bréf
Þorvarðar hefst á þessa leið: „Herra,
í orlofi að tala, get ég flestum verða
eigi allhægt að stjórna ríkinu, nema
þeim sem hann leggur hendur og höf-
uð á sem hann vill.“ Barði bendir
réttilega á það, að það breytir engu
um efni málsgreinarinnar, þótt felld
séu í burtu lokaorðin: „sem hann
vill“. „En þar sem þau standa, gefa
þau henni aukinn áherzluþunga og
skarpari svip,“ segir Barði. Og svo
bendir Barði á 9 hliðstæður í Njálu,
þar sem málsgrein er látin enda á „ef
þú vill“, „sem þau vildu“, „er þú
vill“, „sem þú vill“, „sem hann vildi“.
Hann telur það vafasamt, að þetta
geti verið hrein tilviljun, nema hægt
sé að benda á sams konar hliðstæður
í fleiri ritum þeirra tíma.
Athyglisverðasta hliðstæðu við
orðtök Njálu er þó að finna í tveim
ræðum, sem Þorgils saga skarða flyt-
ur eftir Þorvarði Þórarinssyni. Aðra
ræðuna flytur hann að Glæsibæ í
Eyjafirði, þegar þeir Þorgils eru á
leið til Þverárfundar, hina heldur
hann út við Skjaldarvík kvöldið áð-
ur en hann tekur Þorgils skarða af
lífi. Á Glæsibæjarræðuna hlýðir
Þórður Hítnesingur, sem fullvíst þyk-
ir að hafi skrifað Þorgils sögu, þekkti
Þorvarð mjög náið og hefur verið
kunnugur öllum sérkennum hans í
tali. í þessum ræðum er fjöldi hlið-
stæðna við orðtök í Njálu, en þær
hliðstæður ekki annars staðar að
finna í Þorgils sögu og orðtökin því
ekki eiginleg höfundi hennar. „Er
það mikill drengskapur þeim mönn-
um, er mér eiga ekki gott að launa,
en þeim ekki illt, og þessi mál íaka
eigi henda, að berjast með mér, ef
þess þarf við,“ segir Þorvarður í
Glæsibæ. Um þetta segir Barði: „Hér
204