Tímarit Máls og menningar - 01.09.1965, Síða 124

Tímarit Máls og menningar
hafið framleiðslu á helztu vélahlutum sem
nauðsynlegir eru til vörubílaframleiðslu,
svo sem strokkhöfðum, ástengslum o. s. frv.
Jafnframt þjálfaði verksmiðjan sex verk-
fræðinga og sextán tæknifræðinga. Þegar
ég kom þangað í október 1964 störfuðu þar
meira en 900 verkamenn í fjórum deildum,
steypudeild, véladeild, yfirbyggingadeild og
deild sem fjallaði um gangöryggi. Verka-
menn höfðu sjálfir lagt á ráðin um 40%
vélanna og smíðað þær.Nú framleiðir verk-
smiðjan fjögurra lesta vörubíla með 90
hestafla hreyfli. Árið 1963 framleiddi hún
570 vörubíla; og 1964 var áætlunin sú að
framleiða 700, og var það mark skammt
undan þegar ég kom þangað. Sumir þættir
framleiðslunnar eru enn sem komið er að-
eins vélvæddir að litlu leyti, en gæði fram-
leiðslunnar virðast mikil, og að jafnaði
fara vörubílamir ekki í flokkunarviðgerð
fyrr en eftir 70.000 kílómetra akstur. Þegar
ég kom í verksmiðjuna stóð til að hefja
framleiðslu á nýrri gerð sem hafði verið
teiknuð þar, og unnið var að áætlunum um
að gera fólksflutningabifreið í samvinnu
við aðrar verksmiðjur. Ég sá líkan af fólks-
flutningabifreið, og það var þægilegt og
nýtízkulegt farartæki.
Þetta er áþreifanlegt dæmi um það hvað
kjörorðið „þróizt af eigin rammleik“ merk-
ir í verki, innan hverrar verksmiðju. Að
sjálfsögðu stuðlaði ríkið að þróun verk-
smiðjunnar, en meginátakið kom frá
verkamönnunum sjálfum.
Ég hygg að dæmi eins og þetta auðveldi
okkur einnig að skilja hlutverk fræðikenn-
ingarinnar í sósíalistískum framkvæmdum
í Kína. Þar er ekki litið á fræðikenninguna
sem andstæðu við fjárhagslegan ábata.
Ollu heldur er ábatahvötin undirstaða dag-
legra athafna og birtist í átta launaflokkum
fyrir verkamenn og í verðlaunakerfi. En
Kínverjar hafa ekki trú á því að ábata-
hvötin hafi í för með sér nýjungar og
tækniumbætur, né að hún stuðli að örum
efnahagsframförum. Ekki hafa þeir heldur
trú á því að ábatahvötin fái menn til þess
að taka á sig þau aukaverkefni sem til er
ætlazt af þeirn — til að mynda framhalds-
nám í tæknifræðum. Til þeirra verkefna
treysta þeir fyrst og fremst á pólitíska með-
vitund. Þetta er mjög mikilvægur þáttur í
undirstöðustörfum Kínverska kommúnista-
flokksins, og áhrifin eru fjölþætt. Til að
mynda felst í þessu að leggja verður stöð-
uga áherzlu á að skýra út fyrir hverjum ein-
staklingi til hvers er ætlazt af honum og
berjast gegn tilhneigingum til leti, átaka-
leysis og sjálfsánægju. Jafnframt felst í
þessu að beita verður öllum ráðum til þess
að hinar nýju hugsjónir sósíalismans gagn-
sýri alþýðu manna og vinna bug á atferli
og viðhorfum sem heyra fortíðinni til. í
þessu felst einnig stöðug barátta gegn skrif-
finnsku, gegn þeirri tilhneigingu að skipa
fyrir í stað þess að skýra út og gegn því að
djúp staðfestist milli andlegrar vinnu og
líkamlegrar. Og raunar eru þessi skilyrði
óhjákvæmileg til þess að alþýða manna til-
einki sér í raun og veru sósíalistísk viðhorf.
Síðast en ekki sízt stefna Kínverjar ekki
aðeins að því að þróa framleiðsluöfl sín
heldur jafnframt að því að móta nýja
manngerð, því það er eitt meginverkefni
sósíalistískrar byltingar.
Eins og að líkum lætur er torvelt fyrir
erlendan mann sem dvalizt hefur fáeinar
vikur í Kína og talar ekki málið, að segja
til um það hvemig miði að þessu marki.
En ég held að eitt sé efalaust: á sviði efna-
hagsframfara hefur stefna Kínverska
kommúnistaflokksins haft í för með sér ó-
vefengjanlegan og mjög svo áþreifanlegan
árangur. Ég held að annað sé jafn fullvíst:
eftir viðtölum að dæma, heimsóknum í
verksmiðjur og kommúnur, athugunum á
háþróaðri skipulagningu og daglegum lifn-
aðarháttum, eru að mótast viðbrögð af sós-
234