Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 46

Tímarit Máls og menningar
Síðar verður vikið að hinni myndhverfu merkingu orða þessa kvæðis, en
minnt skal á að örnefnið „Kaldidalur“ er ritað með litlum upphafsstaf til að
gefa því almennari myndhverfa merkingu.
I JórvíJc gætir mjög uggs Þorsteins og gagnrýni hans á samtíð sína, og þar
verða honum að yrkisefni afneitanir Péturs postula úr Biblíunni, en svar
Péturs: „Ekki þekki ég manninn“ er kaflaheiti í bókinni, og þetta kvæði ber
sama heiti (bls. 25). Enn má nefna kvæðið „Parísade“ í bókinni Lángnœtti á
kaldadal, en nafn þess er tekið úr Þúsund og einni nótt, enda er viðfangsefn-
ið skylt. Loks er þess að geta að kvæðið „Austurvegskonúngar“ í Jórvík
er unnið upp úr tilvitnunum í ýmis miðaldakvæði og helgikvæði, en skáldið
vefur í þessu kvæði saman sögu um börn sem farast:
heilög skína jól yfir harðsporum barna (1. erindi)
og:
blásnar kjúkur berast til ósa (2. erindi)
þau velkjast týnd um húm og haf (3. erindi)
— við helgisöguna af Austurvegskonungunum í Biblíunni og lýsingu mun-
aðarfulls lífs: , , ,
renm eg gegnum rokkur og snæ minum rauou gondum,
sól mín og ljósa stjama. (1. erindi)
hjá þér fæ ég fullnægju heims, fagra hvílu og vín,
sól mín og eðla rósa. (2. erindi)
og:
bera mig til þín í byljanna sveipum blóðjámuS hross í nótt;
þorsta léttir lindin af. (3. erindi)
— en síðasta hendingin er tam. tekin úr kvæði Stefáns Ólafssonar í Vallanesi
„Um þá fyrri öld og þessa“.
Sé vikið nánar að einstökum orðum og orðasamböndum, má nefna að
orðin: „annarleg túnga“ koma tvisvar fyrir í ljóðum Þorsteins, en þau minna
óneitanlega á Ijóðaþýðingar Jóhannesar úr Kötlum. í kvæðinu „Hjá vök
blendíngsins“ í bókinni Tannfé handa nýjum heimi kemur fyrir stef Jóns
lærða úr Áradalsóði: „forða hríðum, forða mér við hríðum“. Ármannskvæði
lýkur á orðum Jónasar Hallgrímssonar: „Þegar allt er komið í kríng“. I
kvæðinu „1961“ úr Lifandi manna landi má sjá orðin: „fagrar heyra menn
raddirnar“, og aftur og aftur leggur skáldið þannig áherslu á tengsl sín við
sögu og þjóðsögn, þjóðvísur, fornar sögur og íslenskan Ijóðaarf. Ekki birt-
ist þetta síður almennt í orðafari og máltökum, en einkum þó í fyrstu tveim-
ur ljóðabókunum, 1 svörtum kujli og Tannfé handa nýjum heimi. í hinum
síðari hefir Þorsteinn frá Hamri leitað frá málfyrningunni til einfalds alþýð-
140