Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 95

Sex óprentuif bréf
annað veifið við k(ir)kjuleg spursmál og frjálsar lífsskoðanir. Aumingja
K(ir)k(ju)bl(aðið) er svo grátlega magurt og þar hjá sorglega bigot, að þó
jeg sendi síra Þórh(alli)19 fyrir bón hans þessa litlu jólasálma,20 gjöri jeg
það hálf nauðugur. Annars er hin skandin. k(ir)kju mara að smá þyngjast á
brjósti vorrar gömlu og biluðu móður; hún verður senn ekki annað en hósti
og hryðjur — nema hún fái tak, sem enginn kvaksalvari kúrerar. Samt dáist
jeg að hógværð eða meinleysi kkbl. — fylgdi aðeins því meinleysi eitthvað
annað en negatívt. Sjálfur dreg jeg mig út úr öllu kkjul. stappi bæði er það
að það dugar sem stendur enginn discussíón og svo er jeg alls ekki radical í
trú og lífsskoðun. Jeg hef töluvert stúderað íseinni tíð PositivismusComte’s21
og skildar lífsskoðanir (Monismus, Spencerismus,&c.) en hvað hin stærstu
problem tilverunnar snertir, svo sem Guð og ódauðleika, &c., finnst mér hin
nyja heimspeki vera í grænum barndómi og þó að sumu leiti eldri en Empe-
dokles.22 Að andi og efni séu abstraktiónir, kann jeg vel við og að facta sé allt
og sumt, sem vér verulega skynjum eða vísindalega, en — hvað er þetta
meira en 2X2 = 4? Þá er eginl. allur útreikningurinn eptir — problemin
óleyst. Það formatíva princip er og verður X. Dr. Carus sem sendir mér
Open Court23 er fjarska skynsamur maður og ótrúlega ljós, en h(an)s lífs-
skoðun er prosaisk og ófullnægjandi andans mönnum, t. d. að jegið sé
illusión og — ekkert annað, ekkert, „aber dabey“. Yfirhöfuð vantar þessa
menn alla trú á persónuleikanum (Guðs og mans) og fyrir því er þ(eir)ra
speki hálfdauð hefir hvorki hita né sál, hvorki inspiratíón né aspiratíon. Þar
er og hvorki filia ne neikos (o: elska í né hatur) og púlsæðin er hvergi. En
lífið og sálin í allri lífsskoðun verður að vera persóna, stállifandi jeg með
óendanlegum kröfum, frelsi, framförum, perfectibiliteti, og þar mætist (sic)
hinn nýji Evolútíónismus hinum gömlu þeistisku24 lífsskoðunum. Evolútión
an persónu er = eik án ávaxtar, líf án endimarks. — Nóg af svo góðu.
Testament Moltkes er ágæt grein og furðu „modern“ af gömlum stríðs-
manni.25 Því hreyfið þið Hannes ekki við hluttöku íslands í Chicagó sýn-
ingunni? Fengi jeg ferðastyrk, skyldi jeg fara.26 Lestu Norð.ljós., jeg hreyfi
því þar og þar dæmi jeg Bókmf(é)l(ags)bækur, item svara glóp sem ekki
vill „skáldlaun“. Því miður sálast jeg úr basli þrátt fyrir þær öfunduðu 600
kr. því hvað dugar það þegar súpan er komin? Við Grettisljóðin get jeg lík-
lega lítið átt í vetur sakir ónæðis, o. fl. Jeg fæ og ekkert prentað. Fólk bíður
ekki eptir — lítur ekki lengur við þeim gömlu. Lífsstríðið fer að flýta fyrir
oss. En samt býð jeg enn út sumum þeim yngri á sprettinum. Reyndar þyrfti
jeg enn að gjöra aðalhandtakið, því jeg er desperat yfir því að hafa næstum
189