Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 106

Tímarit Máls og menningar
2) Framlag Kúbu til menntamála nem-
ur 39 dollurum á mann í landinu og 141,21
dollara á námsmann, en það er miklu
hærri upphæð en í öðrum ríkjum róm-
önsku Ameríku. Meðalgreiðslumar ann-
arstaðar eru 6,13 dollarar á mann eða
35,62 dollarar á námsmann. Hæst annarra
rómanskra Ameríkuríkja er Uraguay þar
sem greiðsian á mann er 23,17 dollarar og
126,31 á námsmann.
Um heilbrigðismál er svipaða sögu að
segja og menntamálin. Enda þótt mikill
skortur sé á læknum og læknakennurum,
en þriðjungur þeirra flýði frá Kúbu og
enn fara fjórir til sex á mánuði hverjum,
og enda þótt viðskiptabannið geri mjög
erfitt að afla meðala, eru framfarimar á
sviði heilbrigðismála til marks um það að
árangur á þessu sviði næst því aðeins í
rómöniskum Amerikuríkjum að til komi
ósvikin sósíalísk bylting.
Ástæðan er sú að sósíalísk bylting gerir
kleift að framkvæma þær gagngeru breyt-
ingar sem ekki sízt á sviði heilsugæzlu eru
nauðsynlegar til þess að bæta úr þeim
meinsemdum sem felast í auðvaldskerfinu
sjálfu. í auðvaldsríkjum beinast lækna-
vísindin að því að lækna sjúkdóma og mik-
ill árangur næst fyrir þá sem búa þar sem
nóg er af læknum og hafa peninga til þess
að borga; sósíalísk læknavísindi beinast að
þvi að koma í veg fyrir sjúkdóma í þágu
allra, án tillits til þess hvar þeir búa og
hversu lágar tekjumar em.
Meðan auðvaldsskipulag var á Kúbu
gerði eini læknaskólinn það að sérgrein
sinni að kenna þau svið læknavísinda sem
ábatasömust gátu orðið fyrir hina út-
skrifuðu lækna — farsóttafræði var ekki
einu sinni á kennsluskrá og um hreinlæti
var fjallað mjög lauslega; á hinni sósíal-
ísku Kúbu eru þrír læknaskólar og ein-
beita sér ekki að því sem gæti orðið ábata-
samast fyrir lækna heldur þeim sviðum sem
koma almenningi að mestu gagni — svo
að farsóttafræði og hreinlæti eru grand-
vallaratriði.
I auðvaldsríkinu Kúbu var læknisþjón-
ustan, eins og í öðrum rómönskum Ame-
ríkurikjum enn þann dag í dag, í höndum
einkaaðila sem lögðu áherzlu á fjáröflun
og við það bættust lélegar og spilltar
heilsugæzlustofnanir á vegum ríkis og
bæjarfélaga; á hinni sósíalísku Kúbu hef-
ur verið gerð heilsugæzluáætlun fyrir
landið allt, svo að heilbrigðisráðuneytið
getur fylgzt með þörfum landsmanna,
skipulagt sjúkrahús á nýjan hátt og gert
það sem brýnast er á hverjum tíma til
þess að bæta heilsufarið.
í auðvaldsríkinu Kúbu vora læknar og
sjúkrahús að heita má eingöngu í aðal-
borgunum, eins og í öðmm rómönskum
Ameríkuríkjum enn þann dag í dag, og
það var ekki óalgengt að þúsundir sveita-
manna dæju vegna þess að þeir höfðu
ekki efni á að ferðast þangað sem læknis-
hjálp var að fá; í hinni sósíalísku Kúbu
fá íbúar til sveita læknishjálp til sín og
hún er ókeypis. Frá því 1964 hafa lækna-
nemar skuldbundið sig til þess að stofna
ekki eigin lækningastofur að loknu námi,
heldur dveljast fyrst um tveggja ára skeið
á heilsuhælum og sjúkrahúsum í afskekkt-
ustu héruðum Kúbu. 1958 var á Kúbu einn
sveitaspítali með tiu rúmum; nú eru í
landinu 47 sveitaspítalar með 1.300 rúm-
um, auk 50 heilsuvemdar- og tannlækn-
ingastöðva, sem áður vom engar.
Á Kúbu hefur sjúkrahúsum fjölgað úr
57 fyrir byltingu í 170 nú, að viðbættum
250 heilsuvemdarstöðvum sem áður þekkt-
ust ekki; tiltæk rúm á spítölum og hælum
hafa tvöfaldazt úr 20.000 í 42.000, úr 3,3 á
hverja 1.000 íbúa í 5,4. Af 19 rómönskum
Ameríkuríkjum standa aðeins Argentína
og Uruguay framar á þessu sviði.
200