Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 38

Jón Sigurðsson
Minn trúnaður er ykkar trúnaður
Athugasemdir um kveðskap Þorsteins frá Hamri (1)
I
Það einkenni sem hvað skýrast er á kveðskap Þorsteins frá Hamri er hin
sterku tengsl sem hann hefur við íslenzkar þjóðsögur og ævintýri, heim
þeirra og málfar. Svipuðu máli gegnir og um tengsl hans við fornan bók-
menntaarf íslenskan. Hefur þetta einkenni mjög orðið til þess að auka á hróð-
ur skáldsins, enda hafa menn fundið að það stendur á gömlum íslenskum
grundvelli. Heimur íslenskrar sögu er inngróinn skynjun og hugsunarhætti
skáldsins, og kemur þetta þegar skýrt í ljós á upphafsorðum fyrstu ljóðabók-
ar þess / svörtum kufli (1958):
Það var á bæ einum að gandur mikill úr hvítum skógum traff flugstíg úr suðri
og norffur til fjalla og fylgdi hornun þys álfa og galdur fugla en eftir voru þrjú
tár á laufi; rautt hvítt svart. En ungur sveinn laut eftir og skeytti því hvergi þótt
hrópaff væri á bak; því aff orð hafffi borizt.
Hér er í senn lokið upp dyrum að heimi þjóðsagna og kynngisögu og málfarið
ber á sér blæ fomaldar. En um leið er hér lýst þeirri köllun er hinn ungi
sveinn fékk, og hversu hann fylgir henni þótt varnaðarorð séu hrópuð á hak.
Þannig er hér einnig sjálfsmynd ungs skálds, er það leggur út á skáldbraut
sína tæpra tuttugu vetra.
Þessi þjóðlegi blær og ýmis þjóðsagnaefni koma aftur og aftur fyrir í
verkum Þorsteins frá Hamri, og á hinn bóginn verða honum dæmi úr lífi
íslensks almúga gjarnan að yrkisefni. En skáldið beitir þeim yfirleitt á tákn-
rænan hátt; má segja að Þorsteinn taki sögulegan arf þjóðarinnar til nýrr-
ar meðferðar og endurmats við nýar aðstæður, geri hann að nýu vandamáli
og umskapi hann á ljóði er gengið hefir í gegnum hreinsunareld þeirrar
mannlífsbyltingar sem átt hefir sér stað undan farna áratugi í landinu. Aftur
á móti yrkir hann ekki mörg söguleg lcvæði í hefðbundinni merkingu heitis-
ins, og þau sem þó eru af því tagi er helst að finna í fyrstu ljóðabók hans.
Síðar beitir skáldið slíkum viðfangsefnum frekar sem tjáningaraðferð eða
rökstuðningi fyrir máli sínu. Nefna má úr fyrstu bókinni tam, kvæðið
132