Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 96

Tímarit Máls og menningar
ekkert gert. Viltu Vesturfara kveðju þá, sem jeg sendi? Hún er fjörleg. Líka
tekur þú ef þér sýnist nýárskvæðið,27 sem jeg gef Þjóðólfi fóstra mínum. —
Heilsaðu frú þinni og lifðu vel!
Vótre serveteur
Matth. Jochumsson
„Örlög guðanna“28 er allvel ort kvæði en vitlaust og viðbjóðslegt samt.
19. marz 1900
Góði vin!
Þú ert þó lang skynsamasti, mentaðasti og seigasti blaða-h (?) egrinn á
þessum volaða hólma. Og er undarlega merkilegt um manneskju norðan úr
Þistilsfirði — þaðan átti þó fyrir eina tíð ekki von á mörvuðum sauðum. En
sona getur það verið! Kona þín gerir líka sóma kvenna kynslóðinni með (?)
grautar-háskólamentunina. Yfir höfuð skil jeg ekkert í hvað við landar
erum gáfaðir; allur helmingur af okkur undir það ofvitar! Og svo hefur
þitt dýra dygðamunstur síra Jón Steingrímsson verið á sinni öld.29 Blessað-
ur, gefðu út sérprentun af því guðdómlega riti, áður en jeg dey. Engin grein
eða sögur í blöðum hefur hálft eins dillað mér einsog egin æfisaga þessa
kostulega gamla öldungs. Hversu ágæta kosti hefur slík frásaga í allri sinni
guðdómlegu hreinskilni, einlægni og naiveteti! Átjándualdar fólkið hefur
við hans rit vaxið um mj ög margar procentur í mínum augum. Hversu mikill
psykologiskur fjársjóður er ekki þessi saga eða höfundur hennar einn út af
fyrir sig. Hversu ómetanlegt væri að eiga fleiri slíkar sögur frá þeim tíma —
eða frá öðrum tíma, t. d. 17. öld, og 16. öld ? ! Hve mikið hylur ekki „stýll“
og tíðska og öll þessi fölsku og fláráðu spariföt, sem hver einasta öld og tími
þykist þurfa að skrýða sig í — eins og pokaprestur í hempu — til þess að
geta fært í stýlinn eitt viðskiptabréf! Aldrei er neitt að öllu leiti að marka,
ætíð er sjálfsagt að koma ekki fram einsog hver er klæddur. En á stöku tím-
um, undir stöku tíðsku — og siðmenningarformum verða til dókument og
doðrantar í samskonar stýl og saga síra Jóns okkar. Annars hefði sr Jón
orðið mikilsháttar maður á hverri öld, sem lifað hefði. Hann hefur að vísu
verið nokkuð naglalegur í vissu falli, en bæði greindarmaður og þrekmaður.
En svo hefur hann haft töluvert af fágætari gáfum og mannkostum, svo sem
staka trygð, mannlund og göfuglyndi, staklega næman siðgæðissans og ekta
trúræknisgáfu, j á, hana á hærsta stigi. En það er milieuið, sem tekur yfir alt,
og svo þessi frásagnarlist! Væri jeg málari vildi jeg heldur mála meðteflara
hans, karla og kerlingar, heldur en garpana í Njálu eða ribbaldana á 13.
190