Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 64

Timarit Máls og menningar
þeir sem virffa þaff fyrir sér
úr nokkurri smæff (bls. 45).
Þetta kvæði er gott dæmi þess hversu skáldið beitir í bókinni íburðarlausu
daglegu máli, og í þessum fáu orðum beitir það andstæðunni til að leggja
aukna áherslu á merkingarinntak kvæðisins. Síðara erindið er einnig að
hrynjandi nokkurs konar andstæða eða samhverfa hins fyrra og lokar þessu
stutta ljóði þannig; þannig falla þættir ljóðsins saman í meitlaða heild. Raun-
ar er það víða svo að Þorsteinn notar andstæður, ekki síður en persónu-
gervingu, sem órofa þátt myndhvarfa sinna, en þannig eykur hann á marg-
ræði myndhvarfanna og dýpt. Víða verður því að kanna þessi fyrirbæri
sameiginlega. í bókinni Lángnœtti á kaldadál er Ijóð þar sem svipaðri að-
ferð er beitt. Þar segir skáldið að er „fylkingar heimsins“ riðlast og að okk-
ur sest tortryggni um „máttarstólpana“, þá verði það næst fyrir að:
... leita aff einhverju smálegu
sem ekki hefur bifazt
getur þá svo fariff
aff vér horfum lægra og innar
og rekum oss á
að innviðirnir eru affrir en vér hugffum:
grannar stoðir og lágreistar (Vökur, bls. 60).
Með þessum einföldu orðum og hinni skýru andstæðu er brugðið upp sterk-
um myndhvörfum er snúast um spurninguna: hvað varðar mestu? hverjar
eru hinar raunverulegu máttarstoðir ? Og svarið er jafnhikandi og óákveðið,
en þó áleitið: „grannar stoðir og Iágreistar“. Svo sem títt er um myndhvörf
verður skilningur þessa ljóðs margræður, en sé það skýrt félagslegum skiln-
ingi, og slíkt er í samræmi við önnur ljóð þessa kafla, verður svarið: Hinir
raunverulegu máttarstólpar samfélagsins, innviðirnir, eru hinir lágu og veiku,
alþýðan. Og er þeir sem meira þykjast mega riðlast, koma þeir upp um þessa
staðreynd, en þá leitum við eftir hinum sönnu stoðum sem ekki var að sjá
fyrir yfirgangi hinna. Og ljóðinu lýkur á hvöt til lesandans að íhuga þetta,
og tekin eru dæmi:
land líf orff —
svo kann að fara um sumt
aff oss reynist tilvist þess lángrar vöku virði.
En yfir ljóðinu öllu er sem fyrr látleysi og orðafar þess agað og hófsamt;
verður síðar vikið að ögun í kvæðum Þorsteins frá Hamri.
158