Tímarit Máls og menningar - 01.10.1969, Blaðsíða 52
Tímarit Máls og menningar
Skáldið stendur á eldi í heimi nútímans er það kemur alsnjóað úr för sinni
á vit hins liðna. Andstæðunum er teflt fram, og þær bregða birtu á þær
breytingar er orðið hafa og skáldið skynjar. En leiðarlokin:
unz koldökkur stend
og kviknakinn
alls tákn
eða einskis
Þetta Ijóð snertir kjarna þess máls er hér hefir verið gert að umræðuefni
áður. í heimi nútímans hafa orðið slíkar umbyltingar á öllu lífi og högum
manna að þeir vita ekki lengur til átta. Þeir er ganga út úr langri fastmót-
aðri fortíð þar sem hver hlutur hafði sdtt ákveðna, tiltekna og sjálfgefna gildi
og sinn stað inn í þann nornaketil sem nútíminn er, þeir missa áttanna og
vita jafnvel ekki lengur hverjir þeir sjálfir eru, þekkja sig ekki: „alls tákn
eða einskis“. Spurn þeirra veltur þannig á sterkustu andstæðum er þeir leita
svars við hinni áleitnu spurningu um sjálfa þá. Unglingur, alinn upp við forn-
sögur og þjóðsagnamál, stendur einn góðan veðurdag á malbikaðri götu og
allt það er hann þekkti og skildi er horfið. Allt hið eðlilega og sjálfgefna er
horfið eða afskræmt. í fyrstu bók sinni kvað Þorsteinn um þetta þessum
orðum í ljóðinu „Skáld“:
Málsvari þinn er mýrin sem þú gekkst
á núldum kvöldum bakvið fjöllin þegar
tunga þín lofsöng lífið og þau teikn
sem leyndust neðan rauðans. Þá var hún
eina slóðin sem vísaði til vegar;
— en nú er sköpum skipt, og næsta erindi lýkur á þessum orðum:
... Þú
ert kominn í hlaðið eftir stranga göngu
og veizt ekki að þú veður heilagan reyk.
— og við lok kvæðisins:
... — því
stráin sölna, daprast veraldarsýn,
lúð er fjöður, laminn er veðrum hjallur;
í þessu kvæði setur skáldið fram sterkar andstæður, aðferð er síðar átti
eftir að freista Þorsteins frá Hamri í mörgum kvæðum.
í Tannfé handa nýjum heimi leitar skáldið brott frá hinum nýa,
óskiljanlega heimi, en sækir til fornra tíða eftir fótfestu, og það heyir sér
146