Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Side 65

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Side 65
Innan og utan viö krosshliðið Mörgum kann að finnast að Álfgrímur eldri hafi þegið býsna marga drætti frá höfundi bókarinnar, Halldóri Laxness. Það má vel vera rétt. Hins vegar skiptir það voða litlu máli. Það sem máli skiptir er hvort hin innbyggða höfundarafstaða verksins, söguhöfundurinn, og Álfgrímur eldri, sögumaðurinn, eru sammála um mat og skilning á sögunni. Eg fæ ekki betur séð en söguhöfundur vinni með sögumanni og viðhorf þeirra falli saman. Álfgrímur eldri er þannig ekki íronísk persóna, en það er augljóst íronískt misræmi á milli reynslu og mannþekkingar hans annars vegar og Álfgríms yngra hins vegar. Þetta íroníska misræmi gerir kröfu til lesanda um að hann lesi vel, geri sér grein fyrir því að ekki er allt sem sýnist — hvorki innan né utan við krosshliðið. Og víkjum nú að Álfgrími yngra og því hvernig hann skilur atburðina sem sagt er frá í bókinni. Alfgrímur yngri Eitt megineinkenni Álfgríms yngra í Brekkukoti er dæmalaust hrekkleysi hans: Þó má vel vera að menn hafi skopast að mér meira en ég vissi um, en ég var svo viðbragðsheimskur þegar ég var únglíngur, að ég skildi ekki kerskni fyr en það var orðin illkerskni eða opinn hrekkur; og varla einusinni þó svo væri.(142) Sakleysi Álfgríms er bein afleiðing af uppeldi hans í Brekkukoti. Þar eru orðin of dýr til að eyða þeim í gálaust hjal, kerskni eða lygar. Þar að auki er það ófrávíkjanlegt boðorð í Brekkukoti að menn eigi ekki að hnýsast í einkamál náungans heldur beri mönnum að virða rétt hans til að haga lífi sínu eins og honum sýnist. Forvitni og þjófnaður eru þar af leiðandi sambærileg brot í augum Brekkukots- fólksins (sbr.104). Vegna þessa er Álfgrími fyrirmunað að sjá hvar fiskur liggur undir steini í samskiptum manna utan við krosshliðið í Brekkukoti. Það að fara með ósannindi er alvarleg ásökun í hans augum, og gruni hann að fólk fari ekki með rétt mál kemur siðfræði Brekkukots strax í veg fyrir frekari eftirgrennslanir um þau mál. 183
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.