Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Page 90

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Page 90
Tímarit Mdls og menningar sem manneskju og konu, er andvaka með henni í myrkri næturinnar sem gerir alla jafna (121), þjáist og gleðst með henni. Hann upplifir tilfinningar hennar til Arnalds með henni, og þegar hin „sálfræðilega og félagsfræðilega“ skýring er gefin á Arnaldi eins og Arni orðar það, þá er hún sprottin úr hugsun Sölku Völku, ekki komin frá hinum íroníska sögumanni (378—9). Þessi sögumaður leggur frá upphafi áherslu á díalektíkkina í fari Arnalds. Hann er ekki einhlítur heldur síbreytilegur: „Eins rökvís og ræða hans hafði verið um kvöldið, eins tilviljunarkent var fas hans að morgni“.(306) Sögumanni er í mun frá fyrstu tíð að koma því að hvað Arnaldur er ósvífinn áróðursmaður — eins og þegar hann hefur haldið langa tölu yfir Sölku um sífilis kaupmannsdótturinnar og prentsmiðjur auðvaldsins, þá segir: „Hann lét staðar numið í róginum og horfði á hvað hún var stór og sterk“. (309) Salka veltir fyrir sér andstæðunum í fari hans aftur og aftur, það er hennar hollasta lexía ásamt hugmyndum hans um annars konar líf. Með aðstæðunum gefur hann höggstað á sér og um leið fer Salka að hugsa sjálf. Eftir að ástir takast með Sölku og Arnaldi má svo heita að fyrri sögumaður, sá íroníski, hverfi úr frásögninni og láti sögumann Sölku einan um frásögnina. Þá verður Arnaldur uppalandi Sölku í fullu starfi, því hún á að verða sá maður sem Halldór Laxness vildi gera úr íslenskri alþýðu. Það má ekki gleyma því að þetta er „pólitísk ástarsaga". Það er ólík frásagnartækni sem veldur ólíkum myndum af Arnaldi í sögunni, ekki það að afstaða höfundar til hans taki grundvallarbreytingum. Arnaldur er ögrandi persóna frá því hann kemur fyrst fram í sögunni, öðruvísi en annað fólk bæði í augum Sölku og annarra. Hann er upp- reisnarmaður í öllu gildismati og stendur aldrei í stað. Einmitt þess vegna er hann hollur samfélagi Oseyrar og Sölku Völku. Nú hefur lengi verið rætt um Arnald og mál að snúa sér að Sölku sjálfri og þeirri óbeit sem Árna finnst Arnaldur (og höfundur?) hafa á henni. Er Salka Ijót? Sölku Völku er lýst hvað eftir annað í bókinni, fyrst strax í fyrsta kafla þar sem lýsingin endar svona: „allur líkaminn ólgaði af óstýrilátu fjöri.“ (10) Framarlega í seinna bindi sögunnar stillir sögumaður sér upp við hlið Jóhannes Bogesens og horfir á stúlkuna þaðan (244): . . .hún var á hæð við gervilegan karlmann, baröxluð og réttvaxin, barmur- inn hveldur undir ullarpeysunni. Hár hennar ljóst og þykt var klipt uppí miðjum hnakka og skift í vánganum, augu hennar skær og djörf, kjálkarnir sterkir og karskir, varirnar ríkar og dálítið stórgerðar, hendurnar stórar og vinnulegar, röddin í dýpra lagi, full af eiginleikum. 208
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.