Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Side 92

Tímarit Máls og menningar - 01.05.1982, Side 92
Tímarit Máls og menningar Meiri hluti skáldsagna fram á þennan dag fjallar um efnaða borgarafjöl- skyldu í kaupstað, sem verður fyrir einhverju fjárhagslegu óhappi, annað- hvort vegna þjófnaðar, ráns, svika, óvarkárni eða óheppilegrar giftingar barnanna. Gangurinn er sá að láta þessar fjárhagsmisfellur lagast á fínan og siðprúðan hátt og ástamálin falla aftur í farvegi borgaralegs velsæmis. Það er í öllum skáldsögum fínn og siðprúður kvenmaður, góður maður, sem er að gera hosur sínar grænar fyrir kvenmanninum, og loks vondur maður sem er eitthvað að þvælast fyrir góða manninum og reyna að ná í kvenmanninn, en í sögulok er vondi maðurinn drepinn á fínan og siðprúðan hátt eða sendur burt. I venjulegum skáldsögum er gengið frá ástamálum á þrennan hátt: Annaðhvort giftist sæmilega efnaður maður sæmilega efnaðri stúlku, eða þá rík stúlka giftist fátækum manni, sem líklegur er til að geta annast um, að peningar hennar gefi af sér góða rentu, eða í þriðja lagi giftist fátæk og siðprúð stúlka ríkum manni, sem getur gert hana fína. Hinn fíni og siðprúði lesari er með öðrum orðum aldrei skilinn eftir á síðustu blaðsíðunni án fínnar og siðprúðrar vonar um, að hetjan og ástmey hans muni að lokum hafna í fínu og siðprúðu hjónabandi. Líkast til finnst einhverjum þetta óréttmætur dómur, en það skiptir ekki máli hér, hitt skiptir máli að þetta er yfirlýsing um að svona skáldsögur ætlaði Halldór Laxness ekki að skrifa. Sagan um Sölku Völku átti að vera andstæða þessara skáldsagna í einu og öllu. Þetta held ég að Arna Sigurjónssyni sjáist yfir í grein sinni, þess vegna biðji hann um siðprútt ástafar og siðprúða von um trúlofun í bókarlok. Hugsanlegt er líka að Arni finni til nægilega mikils skyldleika við Arnald (sem ungan vinstrimann) til að vilja siða hann samkvæmt þeim reglum sem hann hefur tamið sér sjálfur og jafnframt til að hneykslast á honum fyrir val hans á kvenfólki. I rauninni tekur Arni sömu afstöðu til Sölku og fínu kvenfarþegarnir á skipinu í sögulok, sem „fanst það blátt áfram ónáttúrlegt að Arnaldur Björnsson, sem var þó þrátt fyrir alt mentaður maður, skyldi geta haldið við svona stórgerðan og ruddalegan kvenmann". (451) Arni er að rýna í hugmyndafræði Halldórs Laxness en gáir ekki að taka af sér gleraugun við og við og athuga þau, athuga hvernig hann skoðar sögupersónur Halldórs. Það ætti þó ekki að vera síður skemmtilegt. Einnig er honum að sjálfsögðu leyfilegt að skoða gleraugu þeirrar sem hér hefur lamið ritvél um hríð. 210
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.