Tímarit Máls og menningar - 01.09.1982, Blaðsíða 6

Tímarit Máls og menningar
TMM er tímarit bókaforlags og afar skiljanlegt að helsta viðfangsefni þess
séu bókmenntir og umfjöllun þeirra. Enn þyngra á metunum vegur þó líklega
sú staðreynd að auk rita sem aðeins koma út einu sinni á ári er TMM eina
íslenska tímaritið sem sinnir reglubundinni, alvarlegri bókmenntaumræðu.
TMM hefur í þessu tilliti lykilhlutverki að gegna og kemur til móts við brýna
þörf fyrir slíka umræðu í okkar þjóðfélagi. Þar er í mörg horn að líta; koma
þarf á framfæri frumsömdum og þýddum skáldskap, ljóðum og sögum, birta
bókmenntaritgerðir, greinar og ritdóma, fjalla um erlendar bókmenntir. — En
ritið hefur síður en svo einbundið sig við þetta hlutverk sitt. Ef flett er síðustu
árgöngum þess koma hin fjölbreytilegustu viðfangsefni í ljós:
þjóðfrelsisbarátta, farandverkafólk, blaðamennska, skólamál, börn og ung-
lingar, kvenfrelsisbarátta, þriðji heimurinn, kjarnorkuvígbúnaður, friðar-
hreyfing.
Svanur hvetur til að TMM taki í auknum mæli upp stjórnmálaumræðu
íslenskra sósíalista, þ. e. umfjöllun og skoðanaskipti um innanlandspólitíkina
og vinstri stefnu. Slík umræða er vissulega bráðnauðsynleg, en ég tel mig mæla
fyrir munn margra er ég lýsi mig andvígan því að TMM verði lagt í stórum
mæli undir slíkt. Reyndar fæ ég ekki séð hvernig slíkt gæti gerst nema með því
að það sprengi af sér tímaritsformið, því ritið hefur yfirdrifið nógu að sinna á
því mikilvæga sviði sem það hefur hingað til markað sér. Og að ýmsu mætti þar
betur gæta, t. d. vandaðri kynningu erlendra bókmennta — í þeim efnum er
tímaritið einn af okkar örfáu gluggum út í umheiminn. Veitir heldur ekki af að
vega upp á móti slúðurdálkakenndum skrifum flestra dagblaðanna um erlendar
bókmenntir og höfunda (sem vísast eru slæm suða upp úr samsvarandi
dálkum erlendum).
Umræða sú sem Svanur er að hvetja til á að hluta til heima í Þjóðviljanum, en
hins vegar þurfa vinstri menn sannarlega að búa yfir tímariti sem fæst fyrst og
fremst við slík mál. En eiga vinstri menn ekki tímarit um þjóðfélagsmál sem er
engu síður „arfleifð íslenskra sósíalista“ en TMM? Eða hver er staða Réttar í
dag? Mætti ekki hleypa í hann nýju lífi svo hann megni að sinna „nauðsynlegri
umfjöllun um vinstri stefnu og verkalýðsbaráttu, þar sem litið er til verkefna
dagsins og reynt að meta lærdóma reynslunnar", svo ég noti orð Svans.
Eg vona að Svanur telji þessar línur mínar ekki til „heimsósómaskrifa", og
allra síst vil ég auka á ósætti meðal vinstri manna. En ég leyfi mér að vera
dálítið gramur yfir þeirri fullyrðingu hans að „þjóðmálaumræða" sé lítil í TMM.
Ef til vill notar hann orðið í þröngri merkingu, en það er full ástæða til að
leggja áherslu á að lifandi bókmenntir og umfjöllun um þær eru þjódmála-
umrxba. Slík skrif eru að sönnu önnur leið að þjóðfélaginu en hin beina
pólitíska umræða, en þó leið sem er pólitísk og sem birtir í sífellu hugmynda-
fræðilega afstöðu skrifarans til hinna ýmsu fyrirbæra þjóðfélagsins. Það er með
gagnrýnum skrifum af þessu tagi sem TMM á að taka púls á samfélaginu og
vera vopn gegn afturhaldsöflum þjóðfélagsins.
372