Tímarit Máls og menningar - 01.11.1982, Page 10

Ingibjörg Haraldsdóttir
Nicolás Guillén, þjóðskáld Kúbu
Það er ekki ýkja margt sem þjóðir Islands og Kúbu eiga sameiginlegt.
Þeim mun skemmtilegri er sú tilviljun, að þessar ólíku þjóðir eignuðust
báðar stórskáld árið 1902, stórskáld sem enn eru á lífi og halda upp á
áttræðisafmælið í andrúmslofti ástar og virðingar sem stórskáldum ber.
Eitt vekur athygli: þegar Halldór Laxness varð áttræður í apríl bar ekki
mikið á því að bókmenntaþjóðin flytti honum lof í bundnu máli en á
Kúbu, þar sem þjóðin er fremur kennd við rúmbu og byltingu en
bókmenntir, þar gekk maður undir manns hönd að yrkja lofkvæði um
Nicolás Guillén þegar hann varð áttræður í júlí.
Hér er ekki ætlunin að gera samanburð á þessum skáldjöfrum
tveimur, enda væri slíkt út í hött, og enn síður samanburð á þjóðunum
sem ólu þá. Þessi stutta grein á heldur ekki að verða bókmenntaleg
úttekt á Nicolás Guillén. Miklu fremur er það ásetningur greinarhöf-
undar að svara í stuttu máli spurningu sem telja verður eðlilega miðað
við aðstæður og hljóðar svo: hver er eiginlega þessi Guillén? Aðeins
örfá ljóð hans hafa verið þýdd á íslensku, að því er ég best veit, og hafa þar
verið að verki Dagur Sigurðarson og Guðbergur Bergsson, og þýðingar
þeirra birst í Tímariti MM og í bók Dags „Rógmálmur og grásilfur".
Ætla verður að íslenskir ljóðelskendur, sem læsir eru á erlendar tungur,
hafi rekist á Guillén, því hans sér víða stað, en fleiri munu þó taka undir
spurninguna áðurnefndu. Og er þá best að láta forspjalli lokið, en vinda
sér í að svara spurningunni svo sem tök eru á.
Nicolás Guillén fæddist og ólst upp í Camagúey, höfuðborg
næstaustasta héraðs Kúbu, gamalli borg á kúbanskan mælikvarða.
Spánverjar reistu hana og kölluðu Santa María de Puerto Príncipe.
Ættir sínar rekur Guillén bæði til Spánar og Afríku, einsog lesa má um í
ballöðu hans um afana tvo og mörgum fleiri ljóðum sem enn eru
óþýdd. Faðir Nikulásar var blaðamaður, ritstjóri og þingmaður Frjáls-
lynda flokksins, sem stóð fyrir uppreisn 1917 gegn íhaldssamri ríkis-
stjórn, og var þingmaðurinn drepinn í þeim átökum. Hann hafði verið
syni sínum góður kennari, komið honum í kynni við sígildar bók-
menntir og baráttusögu kúbönsku þjóðarinnar. Dauði hans var ungl-
504