Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Blaðsíða 26

Tímarit Máls og menningar
Að því er ég kemst næst eru Islendingar eina siðmenntaða þjóð veraldar
sem aldrei hefur markað sér opinbera stefnu í menningarmálum. Enginn
hérlendur stjórnmálaflokkur hefur séð minnstu ástæðu til að móta slíka
stefnu, þó sjá megi á stefnuskrám þeirra sumra almennt orðaðar yfirlýsingar
um eflingu innlendrar menningar, venjulega í einni stuttri setningu neðst á
blaði, og orkar jafnan á mig einsog frómar en sannfæringarlausar óskir til
almættisins um skárra veðurfar, betri heyfeng og aukinn sjávarafla. Þegar
falast er eftir opinberri menningarstefnu er hreint ekki verið að biðja um
pólitíska miðstýringu eða opinber afskipti af hverju einu sem gert er í
menningarefnum, heldur einhverja skynsamlega forgangsröðun verkefna
sem vinna beri að með þeim afarnaumu fjármunum sem varið er til mestu
þjóðþrifamála landsmanna. Svo dæmi sé tekið, þá hefði raunhæf menningar-
stefna væntanlega leitt til þess að kannað hefði verið af fullri alvöru, hvort
væri lifandi og skapandi menningu í landinu mikilsverðara einsog sakir
standa að láta nýkeypta Mjólkurstöð af hendi við Myndlista- og handíða-
skólann, sem árum saman var búinn að bera víurnar í hana, eða ráðstafa
henni til Þjóðskjalasafnsins sem vissulega býr við þröngt og ófullnægjandi
húsrými. Myndlista- og handíðaskólinn er meðal merkustu stofnana sinnar
tegundar um gervalla heimsbyggðina og nýtur mikillar og vaxandi alþjóð-
legrar viðurkenningar, en hefur alla sína tíð orðið að hírast í ófullnægjandi
leiguhúsnæði sem staðið hefur allri starfsemi hans og viðgangi mjög fyrir
þrifum. Hryggileg örlög Þjóðarbókhlöðunnar eru annað dæmi um skort á
menningarstefnu og yfirleitt má segja að aðbúnaður menningarstofnana í
landinu sé með þeim hætti, að til fullkomins vansa sé fyrir þjóðfélag sem vill
telja sig siðmenntað.
Nöturlegt dæmi um skilningsleysi, tómlæti og nánast beinan fjandskap
ráðamanna við allt sem að frjórri og skapandi menningarstarfsemi lýtur
birtist í sambandi við ráðstefnu sem Bandalag íslenskra listamanna efndi til
30. nóvember, þarsem fulltrúar allra listgreina fjölluðu um efnið „Menning-
arstefna stjórnvalda — Sjálfsmynd listamanna“. Þessi vel sótta ráðstefna
samtaka, sem telja um 900 manns innan sinna vébanda, þótti ekki svo
merkileg að ástæða væri til að geta um hana í helsta fjölmiðli landsmanna,
sjónvarpinu. Hennar var að engu getið, en sama kvöld sýnd löng frétta-
mynd um viðskilnað fráfarandi lögreglustjóra í Reykjavík við 230 und-
irmenn sína. Ég hygg að hvergi nema á íslandi hefði ámóta menningar-
hneyksli verið látið óátalið.
Daginn eftir efndi menntamálaráðherra til ráðstefnu í Þjóðleikhúsinu um
varðveislu tungunnar og var rækilega getið í sjónvarpi, enda var útvarps-
stjóri þar í forsæti og undirtyllurnar vita mætavel hvað til síns friðar heyrir.
Ráðstefnan var í sjálfu sér tímabær og góðra gjalda verð, en á henni var sá
16