Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Blaðsíða 70

Tímarit Máls og menningar
þingmanna hliðholla sér, en þegar efnt var til atkvæðagreiðslu um skotpalla
eldflauga voru þegar 44 af hundraði þingmanna á hennar bandi. Ég sé
vonarglætu í þessu. Þetta glatast ekki, það heldur áfram að verka utan
þinj^sins, en ég vona að friðarhreyfingin verði líka afl innan þingsins.
An þingræðis getum við ekki verið, alls ekki, alræðisstjórn yrði ekki nein
lausn og ekki heldur „sterkur maður“ eða einhver ámóta bábilja. Við
verðum að setja traust okkar á þingið og hafa áhrif á það. Af þeim sökum
var ég í miklu uppnámi yfir óförum Græningja nýverið. Þó ég sjái heilmikið
af bulli og vitleysu hjá þeim líka, þá eru þeir fulltrúar þess sem á sjöunda
áratug táknaði breytingu og mótmæli, mótmæli sem stefndu að breytingum.
Þeir eru æðimargir sem líta svo á, að tilraunin til að koma á nýrri skipan
hafi mistekist vegna þess að Þjóðverjar — að fráteknum fámennum minni-
hluta — séu haldnir sjúklegum ótta við hreytingar og taki við öllu sem að
þeim er rétt svo lengi sem þeir búi við efnaleg þxgindi. Er til eitthvað sem
kallast geti þýsk skapgerð í þessa veru ?
Ég held hún sé til. Til hennar liggja eðlilegar orsakir. Auðvitað verða
menn að gera sér ljóst, að fólkið sem lifir við efnaleg þægindi er hrætt við
breytingar, afþví það heldur að þær leiði til einhvers verra. Það sem
stjórnmálamennirnir, hinir ábyrgu stjórnmálamenn verða að útskýra fyrir
okkur er, að við verðum öll að spara, ekki í útgjöldum til atvinnuleysingja,
heldur í útgjöldum til skrifstofubáknsins, til hins umfangsmikla og þarflausa
stjórnsýslubákns, og að við verðum líka að spara í daglegum útgjöldum. Það
er sparað í alröngum geirum, í almannatryggingum, atvinnuleysisbótum,
eftirlaunagreiðslum. Sparnaður á að ganga frá efsta þrepi til hins neðsta, og
stjórnmálamaður verður að hafa hugprýði til að byrja sjálfur að spara og
færa sig síðan niðreftir þrepunum. Þá munum við öll óhjákvæmilega hafa
minna að bíta og brenna en við höfum nú, öll, öll. Þetta getur ekki haldið
áfram einsog nú á sér stað, ég get ekki sagt það með öðrum orðum.
Við lifum í eyðslusömu þjóðfélagi, eyðslusömu í öllum skilningi, þarsem
því er haldið fram að sóun sé vöxtur. Ég er sannfærður um að margir
stjórnmálamenn í ríkjandi stjórn og reyndar í öllum stjórnum, hvaða nafni
sem þær nefnast, hafa komist að þessari niðurstöðu, en þá brestur kjark til
að spara á efstu þrepum. Ef þeir byrjuðu á sjálfum sér, þá mundum við
vitanlega öll verða að leggja fram okkar skerf. Það mundi hafa áhrif á kjör
opinberra starfsmanna, skrifstofumanna, allra starfsgreina. En flestir eru
enn sæmilega efnaðir og eðlilega óttast þeir breytingar, vegna þess að þær
kynnu að leiða af sér fjárhagslega ókosti.
Ekki örbrigð — ég hugleiði þetta oft: við megum ekki gleyma því að
Þjóðverjar eiga að baki sér tvær yfirþyrmandi verðbólgur. A fyrstu þremur
áratugum ævinnar lifði ég tvær slíkar, aðra á barnsaldri og hina þegar ég var
60