Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Blaðsíða 84

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Blaðsíða 84
Tímarit Máls og menningar urinn“ er sá sem er virkur, sá sem skapar eitthvað frá grunni. Hann er sá sem gefur efni form, sá sem getur af sér verk sitt. Hann er „skapari“, hann er „faðir“ listaverksins eins og Guð er Höfundur heimsins, Skaparinn, Faðir- inn. Og ef við höldum áfram að skoða tungumálið þá hefur hvorugkynsorð- ið „skáld“ sömu tílvísanir til hugarflugs, sköpunar og valds eins og orðið „höfundur". Þar af leiðandi er þetta málfræðilega hvorugkynsorð merking- arlega karlkyns, samkvæmt hefðinni. Karlar eru „skáld“ — konur eru „skáld-konur“. Sköpunargáfan hefur þannig verið bundin kyni, kynferði karlmannsins, og listaverkið var ávöxturinn af andlegum ástum hans og listgyðju hans. Konur áttu engan aðgang að þessum heimi. Þátttaka þeirra var ekki bara félagslega og menningarlega útilokuð heldur hreinlega óhugsandi vegna þess hvernig þær voru skapaðar, þær voru af röngu kyni. „Bókmenntir eru ekki og geta ekki verið viðfangsefni kvenna," skrifaði Robert Southey í frægu bréfi til enn frægari konu, Charlotte Bronté, árið 1837. Eftir að höfundurinn hefur skapað kvenpersónur sínar í ljóði eða sögu þá á hann þær, „ræður yfir þeim og læsir þær inni í prentuðum textanum," segja Gilbert og Gubar (12). En kvenpersónurnar, læstar inni í textum karlmanna, túlkaðar, skilgreindar og skapaðar af þeim, lýsa aðeins hug- myndum karla um konur, draumum þeirra og ótta við konur. Oftar en ekki hefur svo verið erfitt fyrir kvenkyns lesendur að skilja þessar hugmyndir eða tengja sig við þær — hvað þá samþykkja þær eða samsama sig þeim. I dag getum við lyft brúnum yfir kvenlýsingum í bókmenntum sem eru gegnsýrðar af kvenfyrirlitningu — en á 19. öldinni horfði málið öðruvísi við. Uppgangur borgarastéttarinnar í Evrópu hafði skapað stækkandi millistéttir og leitt til breyttrar stöðu fjölskyldunnar. Konur í borgara- og millistéttar- fjölskyldum voru lokaðar nær aðgerðarlausar inni á heimilunum og þær lásu mjög mikið, voru meirihluti lesenda þess sem skrifað var (og eru raunar enn). Forleggjarar og gagnrýnendur vissu af þessu og höfðu stundum áhyggjur af því á 19. öldinni hvort ákveðnar bækur væru „holl“ lesning fyrir konur. Með hliðsjón af öllum þessum lestri vilja Gilbert og Gubar „lýsa hvoru tveggja, reynslunni sem skapar myndmál og myndmálinu, sem verður reynsla“ (xiii) eða m. ö. o. hvernig kvenlýsingar karlanna hafa áhrif á sjálfslýsingar kvenna í þeirra eigin bókum í eins konar samspili milli texta. I þessu fylgja þær sálfræði-bókmenntasögutúlkun Harold Bloom sem talað verður um hér á eftir. Og þá skulum við snúa okkur að þeim bókmenntalegu fyrirmyndum sem buðust konum á 19. öldinni. Gilbert og Gubar taka út tvær kvengerðir sem þær segja að skjóti upp kollinum í öllum mikilvægustu karlabókmenntum tímabilsins, en það eru engillinn og ófreskjan.3 74
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.