Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Blaðsíða 19

Jón Helgason
fimm fyrir lok sjöunda áratugarins — auk ljósmyndara og viðgerðarfólks, en
það var reyndar ekki á launaskrá stofnunarinnar.
Þessi öri vöxtur Arnastofnunar í Kaupmannahöfn átti sér samverkandi
orsakir. I fyrsta lagi hefur sú athygli sem handritamálið hafði vakið á þeirri
starfsemi sem stofnuninni var ætlað að sinna að öllum líkindum verið forsenda
þess að henni var komið á laggirnar. I annan stað var sjöundi áratugur
aldarinnar mesta blómaskeiðið í dönsku efnahagslífi, og vöxtur flestra háskóla-
stofnana þar í landi var mikill á þessum árum. En í þriðja lagi, og ekki síst, kom
til brennandi áhugi Jóns Helgasonar á eflingu handritarannsókna og hæfileiki
hans til að laða að sér samverkamenn og leiðbeina þeim og til að afla fjár til
verkajaeirra bæði úr ríkissjóði og öðrum dönskum sjóðum.
A Arnastofnun sátu ekki aðeins fastir starfsmenn og stúdentar. Þarna sátu
fræðimenn frá Islandi, sem stundum vóru jafnframt lektorar í íslensku nútíma-
máli, og einnig úr öðrum löndum, Bretlandi, Bandaríkjunum, Noregi, Svíþjóð,
Finnlandi, Þýskalandi, Austurríki, Belgíu og enn fleiri löndum. Ahugi á íslensk-
um fræðum var ótrúlega víða fyrir hendi, og marga fýsti að glíma við handrit og
njóta um leið tilsagnar þess vísindamanns sem var frægastur og færastur allra á
sínu sviði.
Aðstæður til handritarannsókna urðu á tiltölulega fáum árum mjög góðar í
Próvíantgarði. Jón sá til þess að nauðsynlegustu handbóka var aflað og að margar
ófáanlegar bækur og tímaritsgreinar vóru ljósmyndaðar, og svo var heldur ekki
nema steinsnar yfir í Konungsbókhlöðu að sækja sér prentaðar bækur eða að fá
léð handrit. Auk þess vóru fengin íslensk handrit að láni úr öðrum söfnum, sem
nota þurfti við þau verk sem að var unnið, ekki síst úr Landsbókasafni og
Konungsbókhlöðu í Stokkhólmi. Þessi handrit vóru jafnan ljósmynduð á
meðan þau vóru í láni, og Jón lét einnig kaupa filmur af íslenskum handritum í
öðrum söfnum sem tregari eru til að ljá handrit eða ófáanleg eru til þess, eins og
algengast er um söfn utan Norðurlanda. Jafnframt var unnið á stofnuninni að
ljósmyndun handrita í safninu sjálfu til þess að hlífa þeim við notkun og til þess
að gera texta þeirra læsilegri en ella, eins og oft varð við ljósmyndun í
útfjólubláu ljósi. Um leið var sú ljósmyndun nauðsynlegur undanfari þeirrar
afhendingar handrita til Islands, sem sýnt var frá lagasetningu danska þingsins
1961 að í vændum væri.
I Próvíantgarði sat hver maður við sitt verk, flestir í einum stórum sal undir
hvítkölkuðum múrhvelfingum með bókahillum út frá veggjum og á miðju gólfi.
Inn af salnum vóru seðlasöfn orðabókarinnar og þar höfðu starfsmenn hennar
sitt aðsetur; þar inn af var ljósmyndastofa og síðar afdrep til vélritunar. Til
hliðar við lestrarsalinn vóru viðgerðarstofa handrita og vinnuherbergi Jóns
Helgasonar, en inn af því handritageymsla, þar sem Agnete Loth, fyrsti
fastráðni starfsmaður stofnunarinnar og nánasti samstarfsmaður Jóns, hafði sína
vinnuaðstöðu. Inn til Jóns varð mörgum tíðgengið ellegar út á forstofupallinn
9