Tímarit Máls og menningar - 01.02.1986, Blaðsíða 94

Tímarit Máls og menningar
Gilbert og Gubar er sannleikur textans/höfundarins alltaf sá sami þ. e.
femínísk reiði, reiði allra kvenna yfir kúgun allra karla og þar komum við
aftur að heildstæðu hugmyndafræðinni, sem nú er í sínu rétta samhengi.
Þetta eru of miklar einfaldanir að mati Mary Jacobus og Toril Moi og
Mary Jacobus efast um að pólitískar afleiðingar svona kenninga séu konum
til nokkurs gagns: Ef menningin, bókmenntirnar og tungumálið eru
kúgunarafl, þá er túlkunin sjálf það líka; og spurningin sem vaknar hjá
femínískum gagnrýnanda er þessi: „A hvern hátt getur ákveðin túlkun
orðið til að kúga konur?“ (Mary Jacobus, 1981, 520). Að hennar mati búa
Gilbert og Gubar til nýjar goðsagnir, goðsagnir um að kvenrithöfundar hafi
ekki haft nokkurt sjálfstæði heldur skrifað öll sín verk sem frávik frá
körlunum. Og hún telur að Gilbert og Gubar hafi ekki nógu gagnrýna
afstöðu til gagnrýnishefðar feðraveldisins. Þetta síðastnefnda er svo megin-
atriðið í gagnrýni Toril Moi á Brjáluðu konuna í kvistherberginu.
Toril Moi bendir á að Gilbert og Gubar vefengi og hafni yfirráðum karla
yfir sköpuninni og textanum — en þær dragi aldrei í efa rétt kvenna til
þessara yfirráða — þær vefengi með öðrum orðum ekki sjálf yfirráðin yfir
textanum eða lykilhlutverk höfundarins. Toril Moi vitnar í Roland Barthes
og grein hans um „Dauða höfundarins“:
Þegar búið er að fjarlægja Höfundinn verður krafan um að túlka
textann öldungis tilgangslaus. Að leggja texta til Höfund, er að setja
textanum skorður, leggja honum til endanlegt merkingarmið, læsa
skrifinu. Þannig skilningur hentar gagnrýninni prýðilega, hún úthlut-
ar sjálfri sér því mikilvæga hlutverki að finna höfundinn (eða það sem
stjórnar honum: þjóðfélagið, söguna, sálarlífið, frelsið) á bak við
verkið; þegar Höfundurinn er fundinn er textinn „skýrður“, eitt núll
fyrir gagnrýnandann. (Toril Moi, 1985, 63)
Það að gera konuna að „höfundi-móður-gyðju“ í stað karlsins sem var
„höfundur-faðir-guð“ er sem sagt að skipta um form en ekki innihald. Toril
Moi bendir á að skv. Gilbert og Gubar sé rödd kvenna í bókmenntunum
tvöföld — en engu að síður „sönn“. Og þessi þversögn sé í samræmi við þá
fagurfræði sem liggi til grundvallar öllum bókmennta- eða textaskilningi
þeirra í Brjáluðu konunni í kvistherberginu. Rödd höfundarins sé „sönn“,
einlæg, trúverðug og textinn sé (eða eigi að vera) einlægur líka, trúverðugur
og heildstæður. Það verði að safna saman og raða blöðum Sybillunnar
(Enginn spyr hvers vegna hún kaus að dreifa þeim í upphafi, segir Toril
Moi).
Fagurfræðilegar forsendur Gilbert og Gubar eru í ætt við raunsæiskenn-
ingar Georg Lucács og þeirra sem aðhylltust sósíalískt raunsæi — en þar
sem þeir vildu hafa sósíalískt innsæi vilja Gilbert og Gubar hafa femíníska
84