Tímarit Máls og menningar - 01.11.1989, Síða 125

ósambærilega miklu tímafrekari og fyr-
irhafnarmeiri í þann tíð.“ (54). Það er
enginn vafi á því að þetta hefur vegið
þungt, en það verður þó að hafa í huga
að annríki er fylgifiskur Bríetar alla ævi.
Það er óneitanlega athyglisvert að starf
Bríetar í þágu kvennabaráttunnar hefst
ekki fyrir alvöru fyrr en hún er orðin
ekkja. Valdimar Asmundsson átti vissu-
lega sinn þátt í því að auka henni kjark
og áræði og við mörg og mismunandi
tækifæri þakkar hún forsjóninni fyrir að
hafa fengið hann sem eiginmann og seg-
ir: „Það hafa ekki allar konur verið eins
lánsamar og eg“ (58). Engu að síður
dettur mér í þessu sambandi í hug
kenning Onnu G. Jónasdóttur um að
karlar dragi til sín orku frá konum og
umbreyti henni í þágu þeirra markmiða
sem þeir keppa að. Þetta sé hins vegar
ekki gagnkvæmt, þ.e. konur fái ekki
sömu tilvistarorku frá körlum á móti.
Karlar taki til sín orku en konur gefi
hana frá sér.1
Valdimar og Bríet voru mjög ólík að
eðlisfari og segir höfundur að Bríet hafi
verið „. . .svo jarðbundin, heilbrigð og
dugleg, skynsöm, raunsæ og hagsýn að
þar er fjandakornið engan bilbug að
finna. Manngerð Valdimars er miklu
hættara í heimi hér en hennar." (58).
Hann er heimspekingur og fagurkeri og
virðist hætta til ákveðins þunglyndis.
Hún er ekki hörundssár en hann auð-
særður. Þrátt fyrir þetta var hann af-
kastamikill útgefandi alla þeirra hjú-
skapartíð. Finnst mér nærtækt að álykta
að Bríet eigi þar stóran hlut að máli.
Hún hafi verið honum orkuuppspretta
og þ.a.l. ekki haft mikið afgangs fyrir
sjálfa sig. Þetta kann m.a. að útskýra
stöðugan lasleika hennar veturna 1896-
98 og sterka þörf til að leggjast í flakk
um leið og vorar. Finnst mér ljóðin sem
Valdimar yrkir til hennar líka renna
stoðum undir þessa ályktun. Upphafs-
línurnar í einu þeirra eru svona:
Ó Getta mín, þú gafst mér lífið aftur
sem glatað hafði ég meira en til
hálfs.
Eg finn það glöggt nú eykst mér all-
ur kraftur,
nú er ég kominn til mín sjálfs. (46)
Samband móður og dóttur
Flest bréfanna eru skrifuð Laufeyju
og eftir því sem líður á lestur þeirra
verður myndin af mæðgunum og sam-
bandi þeirra æ skýrari. Margir sálfræð-
ingar halda því fram að algengt sé að
hinn andlegi naflastrengur milli móður
og dóttur slitni aldrei og dætur komist
aldrei undan áhrifavaldi móðurinnar á
sama hátt og synir. Þetta hái konum
síðar meir á lífsleiðinni og geri þær
ósjálfstæðari en karla. Hafa má margar
skoðanir á því gildismati sem liggur til
grundvallar þessum kenningum en hitt
er sláandi hvað þessar kenningar falla
vel að sambandi Bríetar við börn sín,
Laufeyju og Héðin. Héðinn fær að
valsa um lausbeislaður og Bríet virðist
litlar áhyggjur hafa af námi hans, fjár-
málum og kvennamálum. Hún er hins
vegar stöðugt með taumhald á Lauf-
eyju, hvetur hana til dáða, brýnir hana
við lesturinn, sendir henni föt, mat og
peninga, segir henni að fara snemma í
háttinn og hvernig hún eigi að skipu-
leggja tíma sinn og fjármál, varar hana
við karlmönnum o.s.frv., o.s.frv. Af
þessari upptalningu mætti halda að hún
væri nöldursöm og fremur leiðinleg
móðir en það er hún alls ekki. Hún er
öðru fremur umhyggjusöm og ástrík og
523