Tímarit Máls og menningar - 01.09.1999, Blaðsíða 72

SOFFÍA AUÐUR BIRGISDÓTTIR
Það er Arnar, pabbi hennar Auðar, sem talar. Hann er í anddyrinu að
kveðja kunningja sinn. Fyrrverandi nemanda og fróðleiksfíkil sem
aldrei hefur náð prófi hjá honum. Samt hefur enginn fylgst jafn vel
með og þessi ungi maður. Það spilar kannski inn í að ég hef aldrei
mætt í prófin. (15)
Nokkru síðar segir: „Þröstur byrjar að raula lag um prakkarann Gutta og
raddir okkar Arnars hverfa inn í sameignina. Ég er að fara.“ (17) Eftir að
sögumaður yfirgefur sviðið heldur frásögnin engu að síður áffam, eins og
henni vatt áff am áður en sögumaður birtist á sviðinu sem persóna, og lýst er
samtali Auðar og föður hennar. Þetta endurtekur sig stöðugt í frásögninni,
sögumaður er ýmist persóna í söguffamvindunni, tekur þátt í samtölum,
kemur og fer, án þess að sagan stöðvist eða taki nýja stefnu sem tekur mið af
hvarfi hans. Ný stefna er hins vegar tekin í frásagnaraðferðinni þegar sögu-
maður tekur viðtöl við persónur (jafnvel með segulband að vopni) um sam-
band þeirra við Auði og spyr hvort eitthvað í háttalagi Auðar hafi getað sagt
fýrir um það sem síðar gerðist. Hérna er kannski verið að leika sér að heim-
ildasöguforminu um leið og tími ffásagnarinnar er rofinn og ruglaður á
þann hátt að lesandinn veit ekki hvaðan á hann stendur veðrið. Fyrsta svona
„viðtalið" er við móður Auðar löngu áður en nokkuð það gerist í sögunni af
Auði sem lesandi hefur forsendur til að tengja sig við. Þessi rof í ffásögninni
má kalla uppbrot „að utan“ en uppbrot „innan frá“ tengjast hins vegar aðal-
sögu bókarinnar, sögunni af Auði Ögn. Sú saga kemur einnig til okkar í brot-
um, stokkið er fram og aftur í tíma, bæði í hugsunum Auðar og þeirri
atburðarás sem lýst er.
Þetta sífellda uppbrot ff ásagnarinnar - utan frá og hið innra - helst reynd-
ar mjög vel í hendur við það sálarástand (eða þá hugverund, svo notað sé
póstmódernískt orðalag) sem sagan snýst um: hinn sundraða huga Auðar. Á
einum stað segir:
Auði finnst samræður þeirra róandi. Þær eru eitthvað svo óraunveru-
legar. Stöðva huga hennar. Þennan huga sem hefur verið á flugi alla
helgina. Verslunarmannahelgi og hún sat inni allan tímann. Fyrir
utan daginn í dag. Þá sat hún inni í bíl og hugsaði. Ekkert nema hugs-
anir. Enginn áfangastaður. Bara endalaust flæði. Hring eftir hring eft-
irhring. (103)
Á öðrum stað er Auður veik, með háan hita, og hugsanir hennar eru óráðs-
kenndar og veruleikafirrtar. Þannig helst þetta í hendur, efni og frásagnarað-
ferð; öll veruleikalögmál (og um leið ffásagnarlögmál) þverbrotin. En það er
einmitt einnig slíkt þverbrot á lögmáli (náttúrulögmáli?) sem öll tilvera Auð-
70
www.mm.is
TMM 1999:3