Tímarit Máls og menningar - 01.09.1999, Qupperneq 24

SIGRÚN SIGURÐARDÓTTIR
Ég hef - nei öllu heldur er það höfundurinn sem hefur - verið að
hringsóla í kringum hið kvenlega, á síðustu blaðsíðum hefur þú átt
von á því að þessi kvenlega skuggavera tæki á sig mynd með þeim
hætti sem kvenlegar skuggaverur taka á sig mynd í rituðu máli, og það
er effirvænting þín, lesandi góður, sem rekur höfundinn í áttina til
hennar; og ég sjálfur, þó að ég hafi vissulega aðra hluti að hugsa um, ég
læt undan, ég tala við hana, ég brydda upp á samræðum sem ég ætti að
ljúka eins fljótt og ég get, til þess að komast burt og hverfa.23
Með þessum hætti verður lesandinn ekki aðeins þátttakandi í verkinu heldur
verður hann einnig meðvitaðurum þátt sinn í því að ljá textanum merkingu.
Textinn öðlast ekki merkingu fyrr en lesandinn setur hann í samhengi við
þær forsendur sem hann gengur út frá við lesturinn. Texti Calvinos er að
vissu leyti ekki texti Calvinos heldur texti lesandans sem túlkar hann annars
vegar út ff á sínum forsendum og hins vegar þeim forsendum sem gefnar eru
í textanum og eru annars vegar höfundarverk Calvinos og hins vegar túlkun
þýðanda. Hver texti fyrir sig er því að hluta höfundarverk þess sem setur
hann saman og að hluta höfundarverkþess sem gefur honum merkingu með
því að lesa.
Viðtökufræðingurinn Wolfgang Iser hefur haldið því ffam að til þess að
texti sé „góður“ verði hann að innihalda nægilega margar eyður, eða spurn-
ingar sem engin ákveðin svör eru við, til þess að virkja ímyndunarafl
lesandans.24 Þessu er auðveldlega hægt að mótmæla á þeim forsendum að
allur texti innihaldi eyður þar sem hann sé samansettur af orðum sem öðlast
ekki merkingu nema fyrir tilstuðlan lesandans sem tengir þau við önnur orð
og er þannig ávallt skapandi lesandi. Á hinn bóginn verður því ekki neitað að
eft ir því sem fleiri rof skapast milli textans og þeirra forsendna sem lesandinn
gengur út frá, því oft ar neyðist hann til að virkja ímyndunaraflið á meðvitað-
an hátt.25 Slík rof geta myndast þegar texti er rifinn út úr þeirri orðræðu sem
hann er skapaður í, til dæmis fyrir tilstuðlan tímans, og færður inn í annað
málsamfélag þar sem lesandi er þekkir ekki orðræðu textans leitast við að
gefa honum merkingu.
Þetta gerist óhjákvæmilega þegar sagnfræðingur les texta sem skapaður
var á öðru tímaskeiði; í öðru menningarsamfélagi og innan annarrar orð-
ræðuhefðar en hann sem hugsandi vera mótast af. Þar af leiðandi myndast
alltaf rof milli hugsunar sagnffæðingsins um fortíðina og þess sem hann
verður vísari af lestri heimildanna.26 í stað þess að líta framhjá þessum rof-
um innleiðir einsögufræðingurinn þau í rannsóknina; eyður sem ekki er
hægt að fylla upp í verða hluti af frásögninni um leið og þær tengja saman
kenningar og hugmyndir sagnffæðingsins um fortíðina og þær upplýsingar
sem er að finna í heimildum um fortíðina.27 í þessum þætti birtist einnig eitt
22
www.mm.is
TMM 1999:3