Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2011, Blaðsíða 87

87
Þegar lagt er mat á þau fjögur söfn sem hér hafa verið til umræðu
er gagnlegt að huga að þeim mun sem er á helgum dómum og skrín-
um í trúarlegri hefð. Eðlilegt er að líta svo á að æskuheimili Andersens
við Munkemøllestræde og Prešerens í Vrba séu í raun helgir dómar á
meðan Andersen-safnið við Hans Jensens Stræde er fremur glæsilegt skrín
sem hýsir ýmsa helga dóma. Prešeren-safnið í Kranj er sambland af þessu
tvennu en þar er öðrum þræði reynt að rekja ævi og feril skáldsins með
gripum, myndum og upplýsingaspjöldum. Að vissu leyti má greina sam-
svörun milli slíks safnaefnis, sem finna má á öllum söfnunum, og dýrlinga-
sagna kirkjunnar.
Helgiathafnir
Sá greinarmunur sem gerður er á menningunni sem safni afurða annars
vegar og verkfæra hins vegar felur ekki einfaldlega í sér að einstakar ein-
ingar menningarinnar tilheyri öðrum hvorum flokknum. Munurinn snýst
fremur um það frá hvaða sjónarhorni er horft á menningarlegan veruleika.
Raunin er sú að helgir dómar menningarlegra þjóðardýrlinga öðlast í og
með mikilvægi sitt af því að þeir eru nýttir til að móta formgerðir og
gildi þjóðríkisins sem stofnunar. Hér að framan voru færð rök fyrir því að
torgið sem líkneski Prešerens stendur á í Ljúblíana hefði um langa hríð
verið táknræn miðja borgarinnar. Valið á þessum miðlæga stað var liður í
helgifestu skáldsins sem þjóðardýrlings en um leið var afhjúpun styttunnar
til þess fallin að skilgreina landfræðilega og hugmyndafræðilega miðju
slóvensku þjóðarinnar. Flestar þær athafnir sem greindar eru í þessum
kafla bera vott um varðveislu helgra dóma úr lífi þjóðardýrlingsins en hér á
eftir verður einkum hugað að því hvernig þessir helgu dómar eru nýttir til
að koma reglu á samfélagslegan veruleika og virkja eða beisla ólíka þjóð-
félagshópa, svo vísað sé til áðurnefndra hugmynda Hobsbawms.
Helgidagar og skírnir
Þegar Maríutorg í Ljúblíana var nefnt Prešerentorg 8. febrúar árið 1949
var verið að minnast hundrað ára ártíðar slóvenska skáldsins. Svipaða
sögu er að segja af því þegar ein af aðalgötum Kaupmannahafnar, Vester
Boulevard sem liggur frá austri til vesturs meðfram Ráðhústorginu, var
nefnd H.C. Andersens Boulevard. Þetta gerðist árið 1955 í tilefni af 150
renjska Museum“, Culture.si: http://www.culture.si/en/Gorenjska_Museum [sótt
20. apríl 2011].
MENNiNGARLEGiR ÞJÓÐARDÝRLiNGAR EVRÓPU