Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2011, Blaðsíða 114

114
Guðsmyndin sem birtist í vistguðfræði McFague beinir því athygli okkar
að náttúrunni og heiminum jöfnum höndum. Hún tekur hinn hátt upp-
hafna, almáttuga Guð niður af himnum og færir hann nær heiminum og
náttúrunni. Með því að færa Guð, manninn og náttúruna nær hvert öðru
verður til ný afstaða mannsins gagnvart bæði Guði og náttúrunni. Áður
en við lítum á þá nýju stöðu vil ég þó beina athyglinni aftur að því atriði í
guðsmynd McFague sem snýr að eðli guðdómsins og hefur verið nefnt hér
að framan í tengslum við Pan­en­theism.
McFague hefur verið gagnrýnd fyrir að guðsmynd hennar sé algyð-
isleg, það er að Guð og (al)heimurinn sé eitt og hið sama, eða með öðrum
orðum, sama eðlis. Þessari túlkun hafnar hún ákveðið og ítrekar að hin
nánu tengsl Guðs og heimsins byggist á kristinni túlkun á holdtekjunni
sem áður er um rætt. Þetta atriði kemur hvað skýrast fram í áherslu hennar
á heiminn sem bústað Guðs. Guð og heimurinn er ekki hið sama í hennar
huga en um leið er Guð alltaf í heiminum því heimurinn er sköpun hans.
Þetta kjarnaatriði er þannig fram sett að allir menn lifi ávallt á sama stað
og Guð: Áður en við fæðumst, meðan við lifum og eftir að við deyjum
séum við með Guði. Það er ekkert uppi og niðri, hér og þar, heldur aðeins
einn veruleiki og sá veruleiki er gegnsýrður af nálægð Guðs. Fundur okkar
og guðdómsins er ekki andlegt fyrirbæri sem á sér stað á himnum heldur
er alheimurinn fæddur af Guði – uppruni lífs okkar og áframhaldandi líf er
algerlega háð þessari lífsuppsprettu.54
Nú má spyrja hvaða mannskilningur blasi við í kjölfar breyttrar guðs-
myndar McFague. Svar mitt er að sá mannskilningur sem leiðir af guðs-
mynd McFague tjái með skýrum hætti að manneskjan er ekki kóróna sköp-
unarverksins í sömu hrokafullu merkingu og lengi hefur verið haldið fram
í vestrænni hefð heldur er maðurinn ein lífvera meðal margra annarra sem
allar eiga rétt á að þrífast á jörðinni. En um leið og McFague viðurkennir
visst siðferðilegt jafnræði meðal allra lífvera í heiminum er samtímis mikil-
vægt að sjá að hún hafnar ekki algerlega sérstöðu mannsins í heiminum. Sú
sérstaða felst í ábyrgð mannsins gagnvart náttúrunni og öðrum lífverum í
heiminum vegna þess að hann er vitiborin vera. Maðurinn hefur skynsemi
til að bera og honum ber að nota hana af ábyrgð. Þessi skilningur á stöðu
mannsins og ábyrgð hefur beina skírskotun til hins kristna, heildræna lík-
ans McFague sem varðar guðdóminn og eðli hans. Samkvæmt þeim skiln-
ingi er alheimurinn líkami Guðs, allt frá minnstu eindum til heilu sólkerf-
54 Sama rit, bls. 76–77.
SólveiG AnnA BóASdóttiR