Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2011, Page 115

115
anna. Jafnframt er maðurinn skapaður í mynd og líkingu Guðs og sú mynd
felur í sér skírskotun til skynsemi, kærleika og ábyrgðar hans gagnvart
náunganum. Þannig útvíkkar McFague náungalíkinguna og lætur hana ná
til heimsins alls.
McFague talar á marga mismunandi vegu um ábyrgð mannsins, bæði
hvetur hún á hefðbundinn, siðferðilegan hátt til ábyrgðar á því sem stend-
ur okkur næst og undirstrikar að manneskjur séu umsjónarmenn heimsins
en drottni yfir honum. Siðferðileg ábyrgð mannsins felst þá í að halda öllu
vel til haga, sýna umhyggju og stuðla að blómstrun lífríkisins í heild sinni.
Áhugaverðara þykir mér þó tal hennar um ábyrgð og kærleika gagnvart
náttúrunni sem náunga sem áður hefur verið vikið að. Boðorðið um að
elska náungann eins og sjálfan sig er jafnan talið æðsta gildið í kristinni
siðfræði. Á það lagði Jesús mesta áherslu og sagði mikil vægast í hinu gyð-
inglega lögmáli. Náunginn, í klassískri kristinni túlkun, er ávallt jafningi
manns, hann er skapaður af sama Guði í sams konar kærleika. Með því að
líkja náttúrunni við náunga og kenna síðan náttúruna við líkama Guðs er
McFague að undirstrika jafnræði stöðu manns og náttúru annars vegar og
hins vegar að undirstrika kærleika Guðs sem bæði aflvaka sköpunarinnar
og einnig sem hluta hennar. Þannig er kærleikurinn sjálfur kjarninn í krist-
inni guðsmynd og siðfræði.
Greinilegt er að mannskilningur og náttúrusýn McFague byggist á túlk-
un hennar á nútíma náttúru- og umhverfisvísindum þar sem hún undir-
strikar að allt líf í heiminum sé af sama meiði og því hvert líf háð öðru.
Þannig má segja að jöfnuður og jafnaðarhugsun sé sá útgangspunktur sem
skýrir að synd mannsins gagnvart náttúrunni og lífríkinu felst í ójöfnuði.
Hin vistfræðilega og náttúruvísindalega þekking gengur út á að heildin
geti aðeins blómstrað ef hlúð sé að öllum þáttum hennar. Með slíka sýn í
farteskinu tekur McFague síðan skrefið yfir í siðfræðina og ítrekar nauð-
syn þess að ákveðið deiliréttlæti ríki í heiminum sem sé jafnframt lykillinn
að sjálfbærri þróun. Hún hafnar þar með klassískri kristinni mannmiðlægri
siðfræði og boðar þess í stað róttæka lífhyggjusiðfræði (e. biocenctric ethics)
sem leggur áherslu á að aðrar lifandi verur en maðurinn hafi sjálfstætt gildi
og eigi þar með sama rétt á lífi og vellíðan. Lífhyggjusiðfræði má vissulega
setja fram á margvíslegan hátt. Áhersla McFague liggur á heildinni fremur
en á einstaklingum, hún vill taka tillit til vistkerfisins í heild en ekki aðeins
ákveðinna tegunda þess. Vistkerfið sem heild er samhæft, lífrænt kerfi þar
sem allar lifandi verur eru hver annarri háðar og þetta virka samfélag hefur
LOFTSLAGSBREyTiNGAR Í GUÐFRÆÐi