Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2011, Side 165

165
Þannig einkennist „Í skugga trúðsins“ af ósögðum sögum. Áhorfendur
fá aldrei að heyra alla söguna, þeir fá aðeins tilfinninguna um óuppgerð
fjölskyldumál. Það er miklu áhrifameira, bæði vegna þess að hið óþekkta
vekur yfirleitt meiri hroll en einnig vegna þess að einmitt þetta er eðli allra
texta þar sem raunveruleika er í orði kveðnu miðlað: heimildamyndin dreg-
ur þannig aldrei allan sannleikann upp úr kafinu heldur aðeins hluta hans.
Þættinum lýkur á barnaafmæli þar sem allir bræðurnir eru saman komnir
í fyrsta sinn í mynd. Áður hafa hinir bræðurnir gefið til kynna að Sigurður
sé haldinn nánast sjúklegri neikvæðni en Hjalti (jafn jákvæður og ævinlega)
tekur þó fram að hann sé „alla vega ekki slæmur maður“.46 Í afmælinu
halda átökin áfram, þegar Hjalti vitnar í föðurinn („Skál í boðinu“) hlær
Halldór og segir að það hafi verið eitthvað sterkara drukkið þá en Sigurður
svarar því til að faðirinn hafi sagt margt fleira skrýtið. Þá kveðst Hjalti vera
næstum sofnaður (dáleiddur) af leiðindum undir ræðu Sigurðar. Að lokum
dregur Sigurður sjálfur fram trúðsnefið í fyrsta sinn og „leikur“ föðurinn
(meðal annars með því að fara með helsta frasann hans: „Noh“) en hinum
bræðrunum er greinilega ekki skemmt og Halldór segir: „Siggi, kommon,
þetta er ekki Festen hérna.“47 Þar með lýkur þættinum.
„Í skugga trúðsins“ er að mörgu leyti óvenjulegur þáttur innan Sigtisins
að því leyti að þar er ekki fengist við tiltekið samfélagsmál með viðtöl-
um við marga óskylda aðila heldur sögð saga einnar fjölskyldu, þriggja
bræðra. Þar af leiðandi er heimildaþáttaformið notað til að segja harm-
ræna fjölskyldusögu, svipað og í þekktum heimildamyndum eins og gert
er í kvikmyndinni Capturing the Friedmans (2004). Munurinn er hins vegar
sá að í þessu tilviki brýst átakasagan upp á yfirborðið þvert á ætlun þátta-
gerðarmannsins Frímanns sem hafði greinilega ætlað sér að segja allt aðra
sögu: um þrjá bræður sem feta í fótspor föðurins og nýta sér arfleifð hans
til að hjálpa öðrum.
46 Sigtið i, 3, 15:50–16:30. Hjalti segir meðal annars „hann er eiginlega einkabarn“
og „hann er ekki slæmur maður“ en Halldór segir: „Hann er ekki mikið með
okkur.“
47 Sigtið i, 3, 19:28–19:30. Festen var dönsk kvikmynd í „dogma-stíl“ eftir Tho m as
Vinterberg sem sló í gegn árið 1998. Hún hlaut ekki aðeins dönsku Bóthildar-
verðlaunin það ár heldur einnig fjölmargar alþjóðlegar viðurkenningar. Fléttan
í myndinni snerist um föður sem hefur misnotað börn sín og tilraunir eins son-
arins til að draga það upp á yfirborðið á neyðarlegu augnabliki. Leikrit byggt á
kvikmyndinni var frumsýnt á Smíðaverkstæði Þjóðleikhússins árið 2002 (undir
nafninu Veislan) og naut líka talsverðra vinsælda þannig að aðstandendur Sigtisins
hafa talið víst að allir skildu vísunina. Einn þeirra, Friðrik Friðriksson, fór einmitt
með hlutverk í Veislunni.
ALLUR RAUNVERULEiKi ER FRAMLEiDDUR